Trong bài thơ “Tuyết mai”, Lư Mai Pha viết:

“Mai tu tốn tuyết tam phân bạch,
Tuyết khước thâu mai nhất đoạn hương”

(Mai kém hơn tuyết ba phần trắng,
Tuyết lại thua mai một phần hương)

Tự nhiên là vậy, bất kể sinh mệnh nào đều có một phần ưu, một phần nhược. Lấy cái ưu của mình mà so với cái nhược của người khác sẽ khiến ta ảo tưởng về bản thân mình. Lấy cái nhược của mình mà so với cái ưu của người khác sẽ khiến ta thất vọng về mình. Vậy sao bằng sống thản nhiên, bớt so đo một phần để vui vẻ thêm một phần?

Không so đo là một loại tự tin

Seiji Ozawa là vị nhạc trưởng nổi tiếng thế giới, khi chưa thành danh ông từng tham dự một cuộc thi mang tầm cỡ quốc tế. Khi chỉ huy dàn nhạc biểu diễn theo nhạc phổ mà ban giám khảo đưa ra, ông phát hiện có những nốt nhạc không được hài hòa. Mới đầu, ông cho là do các nghệ sĩ diễn sai nên ông yêu cầu dàn nhạc dừng lại, sau đó diễn lại từ đầu nhưng kết quả vẫn không thay đổi.

Phải chăng nhạc phổ có vấn đề? Nhưng nghĩ lại, bản thân mình chỉ là một thí sinh dự tuyển, trong khi toàn bộ những nghệ sĩ danh tiếng đều nhận định rằng bản nhạc không hề sai.

Đối diện với ban giám khảo là giáo sư âm nhạc và các nghệ sĩ danh tiếng, nhưng ông vẫn quyết định lên tiếng: “Không, nhất định là nhạc phổ có sai sót.”

Ông vừa dứt lời, ban giám khảo đứng dậy vỗ tay chúc mừng người chiến thắng ở cuộc thi này.

Thì ra, đây là thử thách được ban giám khảo thiết kế để kiểm tra xem liệu người nhạc trưởng có giữ vững lập trường, có dũng cảm nói lên chính kiến của mình hay không. Hai vị nhạc trưởng trong phần thi trước đó cũng phát hiện ra sai sót, nhưng vì họ hùa theo ý kiến của ban giám khảo nên đã bị loại. Còn Seiji Ozawa không hùa theo người khác mà kiên trì giữ vững chính kiến của mình, vậy nên ông đã trở thành người chiến thắng trong cuộc thi này.

Nhà tâm lý học Marshall Rosenberg viết trong cuốn “Giao tiếp không bạo lực” rằng: Khi so sánh với người khác cũng là lúc cuộc sống bi thảm bắt đầu. Có rất nhiều người trong khi so sánh với người khác đã đánh mất dũng khí và niềm tin vào cuộc sống, thậm chí còn sinh ra cảm giác “hâm mộ, ghen tị, và oán hận”.

Tự tin thật sự không phải là dựa trên sự so sánh với người khác để khẳng định bản thân, mà là trong mọi tình huống vẫn có thể giữ vững lập trường, kiên định ở chính mình.

Một nhà tâm lý học người Mỹ từng thừa nhận rằng trước đây ông luôn chi li tính toán thiệt hơn. Ông biết rất rõ ở Washington cửa hàng vớ nào bán rẻ nhất, biết tiệm bánh nào thường hay giảm giá, thậm chí ông còn biết nhà hàng thức ăn nhanh nào cho khách hàng khăn ăn nhiều hơn những nhà hàng khác. Mỗi lần bước ra cửa, ông đều xem xét tính toán kỹ lưỡng, tính xem nơi nào giảm giá nhiều hay ít, nhà hàng nào phục vụ bao nhiêu khăn ăn…

Nhưng mà, những tính toán chi li đó không mang lại vui vẻ hay thoải mái cho ông, mà ngược lại khiến ông không thể sống mạnh khỏe, thậm chí còn mắc rất nhiều bệnh tật.

Năm 32 tuổi, trong những cơn đau vì bệnh tật hành hạ, ông mới giật mình tỉnh ngộ. Từ đó ông bắt đầu có ý tưởng nghiên cứu về vấn đề “người tính toán”. Thông qua nhiều luận cứ thực tế, cuối cùng ông đi đến kết luận: Hễ tính toán so đo thì đều là những người không may mắn, thậm chí là mắc nhiều bệnh tật hoặc có thể sẽ mất rất sớm.

Mỗi ngày, mỗi việc chúng ta đều quá coi trọng thiệt hơn thì sẽ dễ sa đà vào trong cái được cái mất, khiến con người chỉ nhìn thấy cái lợi trước mắt mà không thấy những thứ xa hơn. Trong tâm lúc nào cũng chỉ tính toán so đo, qua thời gian dài, tầm nhìn càng ngày càng hạn hẹp, lo lắng và buồn phiền cũng ngày một nhiều, cuộc sống sẽ mất đi niềm vui và hạnh phúc.

Trong tâm tính toán so đo nhiều bao nhiêu, cuộc sống cũng sẽ mất đi niềm vui và hạnh phúc nhiều bấy nhiêu. (Ảnh: hdwo.net)

Không so đo là một loại thỏa mãn

Có một ông lão ngày thường hay câu cá ở bến sông, ông câu được rất nhiều cá, nhưng mỗi khi câu được một con cá, ông đều lấy thước ra để đo. Điều kỳ lạ chính là, chỉ cần con cá lớn hơn cái thước thì ông lão liền thả con cá xuống sông.

Người khác thấy lạ bèn hỏi ông: “Người khác đều muốn câu được cá càng lớn càng tốt, vì sao ông lại thả những con cá lớn về với sông vậy?”.

Ông lão câu cá nói: “Bởi vì nồi nhà tôi chỉ to ngang với chiều dài cái thước này thôi, nếu cá lớn hơn thì không đựng được”.

Có người luôn để cho ham muốn vô độ chiếm mất tâm trí, nhưng cũng có người “chỉ cần đủ, không cần nhiều” – đây chính là thái độ đối với cuộc sống của ông lão câu cá. Người biết thỏa mãn thì cuộc sống sẽ luôn vui vẻ, thoải mái.

Người không so đo không phải là kiêu ngạo không chịu nghe lời người khác, mà là do trong lòng đã có chủ kiến của riêng mình.

Không so đo không phải là nghèo khổ không quan tâm, mà là mặc cho người khác tính toán chi li, trong lòng mình thấy khoáng đạt, thoải mái là đủ rồi.

Không so đo không phải là lười biếng không chí tiến thủ, mà là mặc cho người khác tham lam tranh lấy, trong lòng mình tự thấy đủ là vui rồi.

Cuộc sống hạnh phúc thật đơn giản, không phải vì có được nhiều thứ, mà là hãy bớt so đo hơn. Người không hề so đo tính toán, tâm bình thản an nhiên, sống an nhàn thoải mái. Người thích so đo tính toán, tâm không lúc nào an ổn thanh thản, thường nhận phải tổn hại cho thân mình.