Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển III

Phẩm Lão: Tích Trưởng Lão Ni Út Tá Ra Bị Té

“Parijiṇṇamidaṃ rūpaṃ,
Roganiddhaṃ pabhaṅguraṃ,
Bhijjati pūti sandeho,
Maraṇantaṃ hi jīvitaṃ”.

“Sắc này bị suy già,
Ổ tật bệnh, mong manh,
Nhóm bất tịnh, đổ vỡ,
Chết chấm dứt mạng sống”.

Kệ Pháp Cú này, Đức Bổn Sư thuyết lên khi ngự tại Jetavana Vihāra (Kỳ Viên Tự), đề cập đến Trưởng Lão Ni Út Tá Ra (Uttarā).

Tương truyền rằng: Trưởng Lão Ni Uttarā có tuổi thọ là một trăm hai mươi tuổi. Sau khi đi khất thực, thọ được cơm bát, trở về dọc đường bà gặp một vị Tỳ khưu. Bà hỏi vị ấy về việc đi bát và xin để bát cúng dường vị ấy. Vị ấy từ chối một vài lần rồi lặng thinh thọ bát. Bà dâng hết vật thực cho vị Tỳ khưu rồi chịu nhịn đói.

Đến ngày thứ hai, ngày thứ ba cũng như thế, Trưởng lão Ni Uttarā đã nhịn đói trọn cả ba ngày như trước. Vào ngày thứ tư, khi trời rựng sáng, với Phật Tuệ Đức Thế Tôn trông thấy duyên lành đạo quả của Nữ Ni Uttarā đã chín muồi, nên Ngài ngự đi khất thực trên con đường mà bà Uttarā sẽ đi.

Trưởng Lão Ni đi trì bình trong chỗ đông người, chợt thấy Đức Thế Tôn, bà vội vàng tách khỏi đám đông. Bất ngờ vạt y của bà thòng xuống đất, bà vấp phải nó và không thể gượng dứng nên té xuống đất. Bậc Đạo Sư ngự đến gần bà, phán rằng:

– Này Uttarā! Xác thân (tự ngã) của ngươi nay đã già yếu rồi, chẳng bao lâu nó sẽ vỡ tan!

Nói rồi Đức Bổn Sư ngâm kệ rằng:

“Parijiṇṇamidaṃ rūpaṃ,
Roganiddhaṃ pabhaṅguraṃ,
Bhijjati pūti sandeho,
Maraṇantaṃ hi jīvitaṃ”.

Cái hình hài suy già này, là cái rừng tập trung bệnh tật, dễ hư nát. Đã có tụ tất có tan, có sanh tất có tử.

CHÚ GIẢI:

Bài kệ này có ý nghĩa rằng: “Này Uttarā, cái sắc có tên là xác thân của cô đây, nó đã già yếu vì chất nhiều tuổi thọ rồi, và nó là khu rừng bịnh tật vì là chỗ chứa đủ thứ bịnh tật. Chẳng khác nào con chó rừng tuy còn trẻ, người ta cũng gọi là con chó rừng già (con cáo già) hoặc dây thúi địch (Galocilatā). Cái xác thân hư thối này nó dễ hư hoại vì luôn luôn có nước rơ rịn chảy đều đều, cũng y chang như vậy, mặc dầu khi mới sanh ra sắc nó óng chuốt như vàng ròng. Hễ cái xác thúi tan rã như thế nào thì xác thân của cô, không bao lâu nữa, cũng sẽ tan rã như thế ấy. Tại sao vậy? Tại vì mạng sống sẽ kết liễu bằng sự chết, cho nên tất cả chúng sanh hiện còn sống rốt cuộc rồi cũng phải cịu chết đều nhau cả thảy”.

Cuối thời pháp, Trưởng Lão Ni đắc Tu Đà Hườn quả, kỳ dư đại chúng đều hưởng lợi ích của sự thính pháp.

Dịch Giả Cẩn Đề
Tuổi đã trăm hai vẫn giữ bình,
Ba ngày nhịn bát, cúng sư huynh,
Bữa sau vấp té vì kiệt sức,
Phật đến khuyên bà hãy cảm kinh.
Tự quán: Thân này kiệt quệ rồi,
Chỉ là một ổ bịnh tanh hôi,
Rồi đây, khối trược này tan rã,
Mạng sống tận cùng bởi chết thôi!
DỨT TÍCH TRƯỞNG LÃO NI UTTARĀ BỊ TÉ