Phẩm Pháp Trụ: Tích Hatthaka Trớ Trêu

264. “Na muṇḍakena samaṇo

Abbato alikaṃ bhaṇaṃ
Yechālobhasamāpanno
Samaṇo kiṃbhavissati”.
265. “Yo ca sameti pāpāni
Aṇuṃ thūlāni sabbaso
Samitattā hi pāpānaṃ
Samaṇo’ti pavucceti”.

“Không tự chế, nói láo

Dầu cạo tóc trọc đầu
Ai còn đầy dục ái
Sao được gọi Sa môn”.
“Ai trừ tiệt điều ác
Không luận nhỏ hay lớn
Điều phục được ác pháp
Xứng danh là Sa môn”.

Pháp cú nầy được Đức Bổn Sư thuyết ra khi Ngài ngự tại Jetavana, đề cập đến Hatthaka.

Tương truyền rằng: Mỗi khi tranh luận với ngoại đạo mà đuối lý thì Hatthaka đề nghị rằng:

– Mấy người hãy đến nơi đó, vào giờ đó, rồi chúng ta sẽ tiếp tục bàn cãi với nhau.

Thế rồi, vào giờ đó thầy đến nơi hẹn trước và nói với mọi người rằng:

– Hãy coi đó, nhóm ngoại đạo quá sợ tôi nên không dám đến, thấy chưa. Như vậy, đủ chứng minh rằng họ chịu thua.

Hatthaka dùng cách trớ trêu như vậy mà xử sự với đối phương mỗi lần tranh luận khi bị đuối lý, lẽ ra thì Hatthaka nên nhận mình thua.

Đức Bổn Sư nghe chuyện Hatthaka trớ trêu như thế, bèn cho gọi đến và phán hỏi rằng:

– Nầy Hatthaka! Nghe nói thầy đã hành động như thế có thật chăng?

– Bạch Ngài! Có thật như vậy.

– Tại sao thầy làm như vậy? Người nói dối như thế, nếu đi đây đi đó với cái đầu trọc thì không xứng danh là bậc Sa môn. Người nào làm yên lặng các ác pháp dầu nhỏ hoặc lớn, người ấy mới thật sự là một Sa môn.

Nói rồi, Đức Bổn Sư thuyết lên kệ ngôn rằng:

264. “Na muṇḍakena samaṇo

Abbato alikaṃ bhaṇaṃ
Yechālobhasamāpanno
Samaṇo kiṃbhavissati”.

265. “Yo ca sameti pāpāni
Aṇuṃ thūlāni sabbaso

Samitattā hi pāpānaṃ
Samaṇo’ti pavucceti”.

“Không tự chế, nói láo

Dầu cạo tóc trọc đầu
Ai còn đầy dục ái
Sao được gọi Sa môn”.
“Ai trừ tiệt điều ác
Không luận nhỏ hay lớn 

CHÚ GIẢI:
Muṇḍakena: chỉ với đầu trọc thôi.Điều phục được ác pháp Xứng danh là Sa môn”.

Abbato: Trống rỗng, không có Giới luật và pháp hành đầu đà chi cả.

Alikaṃ bhaṇaṃ: Nói vọng ngữ trong những cảnh giới thiền chưa đạt đến, lòng còn đầy tham xan, chỉ đạt tới cảnh ái dục thì làm sao gọi là Sa môn.

Sameti: Người nào làm yên lặng các ác pháp, dầu nhỏ hoặc lớn, người ấy mới đáng gọi là Sa môn. Cuối thời Pháp, nhiều người chứng đắc Thánh Quả, nhất là quả Tu Đà Hườn.

Dịch Giả Cẩn Đề
Tên Hatthaka thật đúng thay
Miệng mồm tráo trở tợ bàn tay
Đến nơi hẹn trước người tranh luận
Để nói: “Người thua, sợ đến đây”.
Phật quở: “Tỳ khưu nghịch lối nầy
Tăng già cả đám chịu nhơ lây
Sa môn phải nói lời chân thật
Đầu trọc không, chưa đủ gọi thầy”.
DỨT TÍCH HATTHAKA TRỚ TRÊU