Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển IV 

Phẩm Chánh Đạo: Tích Nàng Kisā Gotamī

“Taṃ puttapasusammattaṃ
Byāsattamanasaṃ naraṃ
Suttaṃ gāmaṃ mahogho’va
Maccu ācāya gacchati”.

“Tâm nầy bị đắm say
Con cái và súc vật
Bị tử thần bắt đi
Như nước trôi làng ngủ”.

Pháp Cú nầy, Đức Bổn Sư đã thuyết khi ngự tại Jetavana, đề cập đến nàng Kisā Gotamī.

Sự tích nàng Kisā Gotami nằm trong phẩm NGÀN và được nói rõ trong kệ ngôn

Lúc bấy giờ Đức Bổn Sư hỏi:

– Nầy Kisā Gotamī! Con đã kiếm được một nhúm hạt cải chưa?

– Bạch Ngài! Con kiếm không được. Khắp cả làng số người chết nhiều hơn cả số người sống.

Nhân đó, Đức Bổn Sư dạy rằng:

– Con trai ta đã chết. Thật uổng công vô ích. Đó là định luật tự nhiên đối với tất cả chúng sanh. Tử thần như luồng nước lũ cuốn tất cả chúng sanh chìm đắm xuống biển khổ.

Rồi Ngài thuyết lên kệ ngôn rằng:

“Taṃ puttapasusammattaṃ
Byāsattamanasaṃ naraṃ
Suttaṃ gāmaṃ mahogho’va
Maccu ācāya gacchati”.

“Tâm nầy bị đắm say
Con cái và súc vật
Bị tử thần bắt đi
Như nước trôi làng ngủ”.

CHÚ GIẢI:
Taṃ puttapasusammattaṃ: Người nào có con cái và súc vật, đầy đủ các hạnh phúc như sức khỏe, sống lâu… hằng tự hào rằng: Những con trai ta tuấn tú khôi ngô, đầy đủ sức mạnh, là bậc hiền trí có khả năng làm đủ mọi công việc. Bò đực của ta hình dáng xinh đẹp, vô bịnh, có sức khỏe kéo xe nặng, bò cái của ta có nhiều sữa… Người đó là người còn say đắm con cái và súc vật vậy.

Byāsattamanasaṃ: Trong những tài vật như là bạc, vàng hoặc là bát y chẳng hạn. Nếu được chút ít chi, từ đó người ta lại mong ước và tâm bị dính mắc vào sự cao xa hơn nữa. Trong những đối tượng có thể nhận thức bằng nhãn quan… đã kể trên hoặc những nhu cầu phụ thuộc kiếm được món nào rồi là tâm bị dính mắc vào món đồ đó ngay, nên nói là tâm còn bị đắm say.

Suttaṃ gāmaṃ: Làng ngủ. Đây là chỉ những chúng sanh còn đang ngủ trong làng đó.

Mahoghova: Ví như nguyên cả làng như vậy, mà dòng nước lũ sâu rộng mênh mông cũng lôi đi tất cả, dầu một con chó cũng không sót lại. Như thế nào, thì Tử thần cũng lôi cuốn con người ra đi như thế ấy. Cuối thời Pháp, nàng Kisā Gotamā đắc quả Tu Đà Hườn. Kỳ dư thính chúng đều hưởng lợi ích.

Dích Giả Cẩn Đề
Chết đứa con so, dạ mẹ sầu,
Tưởng rằng: trẻ chết chẳng bao lâu,
Bàn tay cứu tử còn mong ước,
Hột cải hoàn sinh hết vọng cầu…
Thấy lẽ vô thường mau tỉnh giác,
Gặp đường diệt khổ nhẹ lo âu.
Hữu duyên Phật độ Kiều Đàm ốm,
Nghe pháp vừa xong đắc quả đầu.
DỨT TÍCH NÀNG KISĀ GOTAMĪ