Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển IV

Phẩm Bà La Môn: Tích Chuyện Ma Vương

“Yassa pāraṃ apāraṃ,
Vā pārāpāraṃ na vijjati,
Vītaddaraṃ visaṃyuttaṃ,
Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ”.

“Không bờ nầy bờ kia,
Cả hai bờ không có,
Lìa khổ không trói buộc,
Ta gọi Bà-la-môn”.

Kệ Ngôn nầy được Đức Thế Tôn thuyết ra khi Ngài ngự tại Jetavana, đề cập đến Ma Vương. Một hôm Ma Vương giả dạng người, đi đến yết kiến Đức Thế Tôn bạch hỏi rằng:

– Bạch Thế Tôn! Nơi Ngài gọi là Bờ đó là cái chi? Cái gì được gọi là Bờ.

Bậc Đạo Sư thấu hiểu: “Đấy là Ma Vương”, Ngài bèn phán dạy rằng:

– Nầy Ma Vương! Bờ hay không phải Bờ, có lợi ích gì cho ngươi đâu (mà hỏi), bờ chỉ có đối với người đã tận diệt tham ái và đã đi đến.

Rồi Ngài tuyên thuyết lên kệ ngôn rằng: “Không bờ nầy bờ kia. Cả hai bờ không có. Lìa khổ không trói buộc. Ta gọi Bà- la-môn”.

CHÚ GIẢI:
Bờ kia là sáu nội xứ. Bờ kia cũng ám chỉ cho sáu ngoại xứ. Tiếng Bờ ở đây chỉ cho 12 xứ.

Pāraṃ: (Bờ) là sáu nội xứ. Sáu ngoại xứ gọi là apāraṃ (phi-bờ). Cả hai xứ ấy được gọi là Pārāpāraṃ.

Na vijjati: nghĩa là bờ và không phải bờ, không có với người nào người không có sự chấp thủ TA hay là của TA, người ấy chấm dứt sầu, chấm dứt được phiền não, đã thoát ly khỏi phiền não. Người ấy được gọi là Bà la môn.

Dịch Giả Cẩn Đề
Niết Bàn của Phật ở bờ kia,
Ngũ uẩn bên đây, phải đoạn lìa,
Vượt sông trùng dương qua biển khổ,
Thánh phàm hai mé hết phân chia,
Ma vương chỉ đứng mé bờ nầy,
Muốn biết bờ kia hỏi đức thầy,
Phật đáp: Hai bờ đều chẳng có,
Không gì trói buộc, đó là hay!
DỨT TÍCH MA VƯƠNG