Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển II

Phẩm Đao Trượng: Tích Bát Quan Trai Của Phụ Nữ

“Yathā daṇḍena gopālo,
Gāvo pājeti gocaraṃ;
Evaṃ jarā ca maccu(1) ca,
Āyuṃ pājenti pāṇinaṃ”.

“Với gậy người chăn bò,
Lùa bò ra bãi cỏ,
Cũng vậy, già và chết,
Lùa người đến mạng chung”.

Kệ Pháp Cú nầy, Đức Bổn Sư đã thuyết, khi Ngài an ngự tại Pubbārāma (Đông Phương Tự), đề cập đến Giới Bát quan của các Tín nữ, nhất là bà Visākhā (Thiện Chi). Tương truyền rằng: Trong một ngày Giới Bát quan nọ, năm trăm phụ nữ thọ Giới Bát quan rồi mới đi chùa. Bà Visākhā đến gần các phụ nữ cao niên trong nhóm ấy và hỏi:

– Thưa các bà, các bà giữ Giới Bát quan để làm gì?

Họ đáp: “Nguyện cho tôi được hưởng phước chư thiên”.

Bà Visākhā lại hỏi các phụ nữ trung niên, các phụ nữ nầy đáp: “Để thoát khỏi cảnh chồng chung(2)”.

Bà Visākhā lại hỏi tiếp các thiếu phụ, các cô đáp: “Để được sanh con trai đầu lòng”. Nghe vậy, bà Visākhā lại hỏi tiếp các thiếu nữ, các cô đáp: “Để sớm được về làm dâu gia đình tử tế”.

Sau khi nghe lời nguyện ước của tất cả phụ nữ, bà Visākhā dắt họ đi yết kiến Đức Bổn Sư và tuần tự kể lại những lời họ đã nói cho bà nghe. Nghe xong câu chuyện Đức Bổn Sư dạy rằng:

– Nầy Visākhā! Những chúng sanh hằng bị tứ khổ nhất là sự sanh, như kẻ chăn bò tay cầm gậy lùa đi từ sanh đến lão, từ lão đến bịnh, từ bịnh đến tử, để cho sự tử như búa bén chặt đứt mạng sống. Mặc dầu vậy, họ không nguyện giảm bớt sự sanh bao giờ cả, mà chỉ nguyện tăng thêm luôn luôn.

Nói rồi, Đức Bổn Sư thuyết pháp và ngâm lên kệ ngôn rằng:

“Yathā daṇḍena gopālo,
Gāvo pājeti gocaraṃ;
Evaṃ jarā ca maccuca,
Āyuṃ pājenti pāṇinaṃ”.

Như với chiếc gậy, người chăn trâu xua trâu ra đồng, sự già chết cũng thế, thường xua chúng sanh đến tử vong.

CHÚ GIẢI:

Pājeti: Người chăn bò khôn khéo dùng gậy ngăn chặn không cho bầy bò xâm phạm chỗ đất có trồng hoa màu, lùa chúng đi tới chỗ đồng trống có nhiều cỏ và nước uống.

Āyuṃ pājenti: Cắt đứt, làm hao mòn mạng căn. Quả vậy, lão và tử ví như đồng cỏ. Nơi đây, bao giờ sự sanh cũng đưa mạng căn của chúng sanh đến sự già, sự già đưa đến sự bịnh và sự bịnh đưa đến sự chết. Đến mức nầy sự tử vong, như tử thần cầm chiếc búa bén chặt đứt mạng căn. Đây là cách nói ví dụ để đối chiếu.

Cuối thời pháp, nhiều Tỳ khưu chứng đắc Thánh quả nhất là quả Tu Đà Hườn quả

Dịch giả Cẩn Đề
Năm trăm tín nữ, bạn Visākhā,
Nữ giới Bát quan, nguyện phước gì?
Các cụ già mong: Khi tạ thế,
Lên trời hưởng lộc, sống quang huy!
Các bà đứng tuổi sợ chồng chung:
“Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng!”
Thiếu phụ ước sanh trai trưởng tử,
Để làm nữ chủ tại gia trung.
Thiếu nữ thì mơ được tấm chồng,
Con nhà tử tế, khỏi long đong…
Không ai nguyện thoát luân hồi khổ,
Mong khỏi sanh, già, bịnh, tử vong….
DỨT TÍCH BÁT QUAN TRAI CỦA PHỤ NỮ