Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển III

Phẩm Tự Ngã: Tích Cố Ý Chia Rẽ Tăng

Sukarāni asādhūni,
Attano ahitāni ca;
Yaṃ ve hitañca sādhuñca,
Taṃ ve paramadukkaraṃ”.

“Dễ làm các điều ác,
Dễ làm tự hại mình,
Còn việc lành, việc tốt,
Thật tối thượng khó làm”.

Kệ Pháp Cú này được Đức Bổn Sư thuyết khi ngự tại Veḷuvana (Trúc Lâm), đề cập đến Devadatta (Đề Bà Đạt Đa) cố ý chia rẽ Tăng. Câu chuyện chi tiết về
Devadatta cố ý chia rẽ Tăng như vầy:

Một hôm, Devadatta trông thấy Trưởng lão Ānanda đang trì bình khất thực, đã nói lên ý định của mình rằng:

– Này đạo hữu Ānanda! Tôi sẽ hành lễ Phát lồ cùng các Tăng sự riêng, không hành Tăng sự chung với Đức Thế Tôn nữa.

Trưởng lão Ānanda im lặng không hoan hỷ cũng không chỉ trích, sau khi khất thực xong, Trưởng lão trở về bạch trình lên Đức Thế Tôn:

– Bạch Đức Thế Tôn! Vào sáng nay khi con đang trì bình khất thực, Devadatta trông thấy con đang đi khất thực trong thành Rājagaha (Vương Xá), vị ấy đi đến nói với con rằng: “Này đạo hữu Ānanda! Kể từ hôm nay trở đi tôi sẽ hành lễ Phát lồ và các Tăng sự riêng, không hành Tăng sự chung với Đức Thế Tôn và Tăng chúng nữa”.

Bạch Đức Thế Tôn, hôm nay Devadatta sẽ chia rẽ Tăng, tức là sẽ hành lễ Phát lồ và Tăng sự riêng.

Được nghe Trưởng lão Ānanda bạch trình câu chuyện ấy, Bậc Đạo Sư đã thốt lên cảm hứng nghĩ rằng:

Sukaraṃ sādhunā sādhu,
Sādhu pāpena dukkaraṃ;
Pāpaṃ pāpena sukaraṃ
Pāpamariyehi dukkaranti.

Thiện nhân hành thiện dễ dàng thay!
Ác nhân hành thiện khó chi tày!
Ác nhân hành ác không gì khó!
Thánh nhân hành ác chẳng quen tay!

Sau khi thốt lời cảm khái này, Đức Bổn Sư bảo:

– Này Ānanda! Việc làm đáng gọi là vô ích cho mình thì dễ làm, còn trái lại, việc làm hữu ích cho mình thì khó làm.

Nói rồi, Ngài ngâm kệ rằng:
“Sukarāni asādhūni,
Attano ahitāni ca;
Yaṃ ve hitañca sādhuñca,
Taṃ ve paramadukkaraṃ”.

Việc hung ác thì dễ làm, nhưng chẳng có lợi gì cho ta, trái lại việc từ thiện có lợi cho ta thì rất khó làm.

CHÚ GIẢI:

Ý nghĩa của Kệ ngôn này là: Những việc nào là bất thiện, đáng chê trách và xoay chuyển trong vòng bốn ác đạo và khi làm xong chẳng có lợi ích cho mình, những việc ấy lại dễ làm. Trái lại, việc nào làm xong có lợi ích cho mình, không có gì đáng chê trách, xoay chuyển trong vòng Thiên giới và giải thoát Níp Bàn, việc làm ấy thật rất khó làm, giống như việc kéo mặt trời đã mọc ở phương đông, từ dưới chỗ thấp của con sông, cho nó đi thụt lùi, lấy phía sau làm phía trước vậy. Cuối thời Pháp, nhiều vị Tỳ khưu chứng đắc Thánh quả, nhất là Tu Đà Hườn quả.

Dịch Giả Cẩn Đề
Trong thành Vương Xá, gặp A Nan,
Đại đức Đề Bà thổ lộ rằng:
“Ta sẽ Phát lồ riêng chỗ khác,
Không hành Tăng sự với Chư Tăng”.
Phật dạy : Việc hung ác dễ làm,
Nhưng mà bất lợi, chớ nên ham!
Việc lành, trái lại, tuy là lợi,
Nhưng khó làm nên, ít kẻ cam!
DỨT TÍCH DEVEDATTA GÂY TỘI ÁC