Adapted from the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series
[1][pts][than] Evaṃ me sutaṃ.|| ||
Ekaṃ samayaṃ Bhagavā Rājagahe viharati|| Jīvakassa komāra-bhaccassa Amba-vane,|| mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṃ aḍḍha-teḷasehi bhikkhu-satehi.|| ||
Tena kho pana samayena rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tadahu’posathe paṇṇarase Komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā rājāmacca-parivuto upari-pāsāda-vara-gato nisinno hoti.|| ||
Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tadahu’posathe udānaṃ udānesi:|| ||
Ramaṇīyā vata bho dosinā ratti,|| abhirūpā vata bho dosinā ratti,|| dassanīyā vata bho dosinā ratti,|| pāsādikā vata bho dosinā ratti,|| lakkhaññā vata bho dosinā ratti.|| ||
Kaṃ nu kh’ajja samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyyāma,|| yaṃ no payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā ti?|| ||
[2.] Evaṃ vutte aññataro rājāmacco rājānaṃ Māgadhaṃ Ajātasattuṃ Vedehi-puttaṃ etad avoca:|| ||
Ayaṃ deva Pūraṇo Kassapo saṅghī c’eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṃkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||
Taṃ devo Pūraṇaṃ Kassapaṃ payirupāsatu,|| app’eva nāma devassa Pūraṇaṃ Kassapaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā ti.|| ||
Evaṃ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuṇhī ahosi.|| ||
[3.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṃ Māgadhaṃ Ajātasattuṃ Vedehi-puttaṃ etad avoca:|| ||
Ayaṃ deva [48] Makkhalī-Gosālo saṅghī c’eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṃkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||
Taṃ devo Makkhaliṃ Gosālaṃ payirupāsatu,|| app’eva nāma devassa Makkhaliṃ Gosālaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā ti.|| ||
Evaṃ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuṇhī ahosi.|| ||
[4.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṃ Māgadhaṃ Ajātasattuṃ Vedehi-puttaṃ etad avoca:|| ||
Ayaṃ deva Ajito Kesa-kambalo saṅghī c’eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṃkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||
Taṃ devo Ajitaṃ Kesa-kambalaṃ payirupāsatu|| app’eva nāma devassa Ajitaṃ Kesa-kambalaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā ti.|| ||
Evaṃ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-puttaṃ tuṇhī ahosi.|| ||
[5.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṃ Māgadhaṃ Ajātasattuṃ Vedehi-puttaṃ etad avoca:|| ||
Ayaṃ deva Pakudho Kaccāyano saṅghī c’eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṃkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||
Taṃ devo Pakudhaṃ Kaccāyanaṃ payirupāsatu,|| app’eva nāma devassa Pakudhaṃ Kaccāyanaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā ti.|| ||
Evaṃ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-puttaṃ tuṇhī ahosi.|| ||
[6.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṃ Māgadhaṃ Ajātasattuṃ Vedehi-puttaṃ etad avoca:|| ||
Ayaṃ deva Sañjayo Beḷaṭṭhi-putto saṅghī c’eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṃkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||
Taṃ devo Sañjayaṃ Beḷaṭṭhi-puttaṃ payirupāsatu,|| app’eva nāma devassa Sañjayaṃ Beḷaṭṭhi-puttaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā ti.|| ||
Evaṃ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-puttaṃ tuṇhī ahosi.|| ||
[7.] Aññataro pi kho rājāmacco rājānaṃ Māgadhaṃ Ajātasattuṃ Vedehi-puttaṃ etad avoca:|| ||
Ayaṃ deva [49] Nigaṇṭho Nāta-putto saṅghī c’eva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthaṃkaro sādhu-sammato bahu-janassa rattaññū cira-pabba-jito addhagato vayo anuppatto.|| ||
Taṃ devo Nigaṇṭhaṃ Nāta-puttaṃ payirupāsatu|| app’eva nāma devassa Nigaṇṭhaṃ Nāta-puttaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā ti.|| ||
Evaṃ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-puttaṃ tuṇhī ahosi.|| ||
[8.] Tena kho pana samayena Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa avidūre tuṇhī-bhūto nisinno hoti.|| ||
Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca:|| ||
Tvaṃ pana samma Jīvaka kiṃ tuṇhī ti?|| ||
Ayaṃ deva Bhagavā arahaṃ Sammā Sambuddho amhākaṃ Amba-vane viharati,|| mahatā bhikkhu-saṅghena saddhiṃ aḍḍha-teḷasehi bhikkhu-satehi.|| ||
Taṃ kho pana Bhagavantaṃ Gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kitti-saddo abbhu-g-gato:|| ||
Iti pi so Bhagavā arahaṃ Sammā Sambuddho vijjā-caraṇa-sampanno Sugato loka-vidū anuttaro purisa-damma-sārathī,|| Satthā deva-manussānaṃ Buddho Bhagavā ti.|| ||
Taṃ devo Bhagavantaṃ payirupāsatu,|| app’eva nāma devassa Bhagavantaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā ti.|| ||
Tena hi samma Jīvaka hatthi-yānāni kappāpehī ti.|| ||
[9.] Evaṃ devā ti kho Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa paṭi-s-sutvā pañca-mattāni hatthinikā-satāni kappāpetvā,|| rañño ca ārohanīyaṃ nāgaṃ,|| rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa paṭivedesi:|| ||
Kappitāni kho te deva hatthi-yānāni yassa dāni kālaṃ maññasī ti.|| ||
Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pañcasu hatthinikā-satesu paccekā itthiyo āropetvā ārohaṇīyaṃ nāgaṃ abhirūhitvā,|| ukkāsu dhāriyāmānāsu Rājagahamhā niyyāsi mahacca rājānubhāvena,|| yena Jīvakassa Komārabhaccassa Amba-vanaṃ tena pāyāsi.|| ||
[10.] Atha kho rañño Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa avidūre Amba-vanassa ahu-d’eva bhayaṃ,|| ahu chambhitattaṃ,|| ahu lomahaṃso.|| ||
Atha kho rājā Māgadho [50] Ajātasattu Vedehi-putto bhīto saṃviggo loma-haṭṭha-jāto Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca:|| ||
Kacci maṃ samma Jīvaka na vañcesi?|| ||
Kacci maṃ samma Jīvaka na palambhesi?|| ||
Kacci maṃ samma Jīvaka na paccatthikānaṃ desi?|| ||
Kathaṃ hi nāma tāva mahato bhikkhu-saṅghassa aḍḍha-teḷasānaṃ bhikkhu-satānaṃ n’eva khipita-saddo bhavissati na ukkāsita-saddo na nigghoso ti?|| ||
Mā bhāyi mahā-rāja na taṃ deva vañcemi.|| ||
Na taṃ deva palambhemi,|| na taṃ deva paccatthikānaṃ demi.|| ||
Abhi-k-kama mahā-rāja.|| ||
Abhi-k-kama mahā-rāja.|| ||
Ete maṇḍala-māḷe dīpā jhāyantī ti.|| ||
[11.] Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto yāvatikā nāgassa bhūmi nāgena gantvā,|| nāgā paccorohitvā pattiko va yena maṇḍala-māḷassa dvāraṃ ten’upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca:|| ||
Kahaṃ pana samma Jīvaka Bhagavā ti?|| ||
Eso mahā-rāja Bhagavā.|| ||
Eso mahā-rāja Bhagavā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisinno purakkhato bhikkhu-saṅghassā ti.|| ||
[12.] Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto yena Bhagavā ten’upasaṅkami.|| ||
Upasaṅkamitvā eka-m-antaṃ aṭṭhāsi.|| ||
Eka-m-antaṃ ṭhito kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuṇhī-bhūtaṃ tuṇhī-bhūtaṃ bhikkhu-saṅghaṃ anuviloketvā rahadam iva vi-p-pasannaṃ,|| udānaṃ udānesi:|| ||
Iminā me upasamena Udāyi-bhaddo kumāro samannāgato hotu,|| yen’etarahi upasamena bhikkhu-saṅgho samannāgato ti.|| ||
Āgamā kho tvaṃ mahā-rāja yathā pemaṃ ti.|| ||
Piyo me bhante Udāyi-bhaddo kumāro.|| ||
Iminā me bhante upasamena Udāyi-bhaddo kumāro samannāgato hotu,|| yen’etarahi upasamena bhikkhu-saṅgho samannāgato ti.|| ||
[13.] Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaṃ abhivādetvā bhikkhu-saṅghassa añjaliṃ [51] paṇāmetvā eka-m-antaṃ nisīdi.|| ||
Eka-m-antaṃ nisinno kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaṃ etad avoca:|| ||
Puccheyyām ahaṃ bhante Bhagavantaṃ kiñci’d’eva desaṃ,|| sace me Bhagavā okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā ti.|| ||
Puccha mahā-rāja yadākaṅkhasī ti.|| ||
[14.] Yathā nu kho imāni bhante puthu-sippāyatanāni|| — seyyath’īdaṃ:|| ||
Hatthārohā|| assārohā|| rathikā|| dhanuggahā|| celakā|| calakā|| piṇḍa-dāvikā|| uggā rāja-puttā|| pakkhandino|| mahā-nāgā|| sūrā|| camma-yodhino|| dāsaka-puttā|| āḷārikā-kappakā|| nahāpakā|| sūdā|| mālā-kārā|| rajakā|| pesa-kārā|| naḷa-kārā|| kumbha-kārā|| gaṇakā|| muddikā,|| yāni vā pan’aññāni pi evaṃ-gatāni puthu-sippāyatanāni|| — te diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sippa-phalaṃ upajīvan ti.|| ||
Te tena attāṇaṃ sukhenti pīnenti|| mātā-pitaro sukhenti pīnenti,|| putta-dāraṃ sukhenti pīnenti|| mitt-ā-macce sukhenti pīnenti|| samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpenti sovaggikaṃ sukha-vipākaṃ sagga-saṃvaṭṭa-nikaṃ.|| ||
Sakkā nu kho bhante evam eva diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetun ti.|| ||
[15.] “Abhijānāsi no tvaṃ mahā-rāja imaṃ pañhaṃ pañhaṃ aññe samaṇa-brāhmaṇe pucchitā ti?|| ||
Abhijānām ahaṃ bhante imaṃ pañhaṃ aññe samaṇa-brāhmaṇe pucchitā ti.|| ||
Yathā kathaṃ pana te mahā-rāja vyākaṃsu,|| sace te agaru,|| bhāsassū ti.|| ||
Na kho me bhante garu yatth’assa Bhagavā vā nisinno Bhagavanta-rūpā vā ti.|| ||
[52] Tena hi, mahā-rāja, bhāsassū ti.|| ||
[16.] Ekam idāhaṃ bhante samayaṃ yena Pūraṇo Kassapo ten’upasaṅkamiṃ.|| ||
Upasaṅkamitvā Pūraṇena Kassapena saddhiṃ sammodiṃ.|| ||
Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vīti-sāretvā eka-m-antaṃ nisīdiṃ.|| ||
Eka-m-antaṃ nisinno kho ahaṃ bhante Pūraṇaṃ Kassapaṃ etad avoca:|| ||
Yathā nu kho imāni bho Kassapa puthu-sippāyatanāni|| — seyyath’īdaṃ:|| ||
Hatthārohā|| assārohā|| rathikā|| dhanuggahā|| celakā|| calakā|| piṇḍa-dāvikā|| uggā rāja-puttā|| pakkhandino|| mahā-nāgā|| sūrā|| camma-yodhino|| dāsaka-puttā|| āḷārikā-kappakā|| nahāpakā|| sūdā|| mālā-kārā|| rajakā|| pesa-kārā|| naḷa-kārā|| kumbha-kārā|| gaṇakā|| muddikā,|| yāni vā pan’aññāni pi evaṃ-gatāni puthu-sippāyatanāni|| — te diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sippa-phalaṃ upajīvan ti.|| ||
Te tena attāṇaṃ sukhenti pīnenti|| mātā-pitaro sukhenti pīnenti,|| putta-dāraṃ sukhenti pīnenti|| mitt-ā-macce sukhenti pīnenti|| samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpenti sovaggikaṃ sukha-vipākaṃ sagga-saṃvaṭṭa-nikaṃ.|| ||
Sakkā nu kho Kassapa evam evaṃ diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetun ti?|| ||
[17.] Evaṃ vutte bhante Pūraṇo Kassapo maṃ etad avoca:|| ||
Karoto kho mahā-rāja kārayato chindato chedāpayato pacato pācayato socayato kilamayato phandato phandāpayato pāṇam atimāpayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ chindato nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā bhaṇato,|| karoto na karīyati pāpaṃ.|| ||
Khura-pariyantena ce pi cakkena yo imissā paṭhaviyā pāṇe eka-maṃsa-khalaṃ eka-maṃsa-puñjaṃ kareyya,|| n’atthi tato-nidānaṃ pāpaṃ,|| n’atthi pāpassa āgamo.|| ||
Dakkhiṇañ ce pi Gaṅgāya-tīraṃ āgaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācento,|| n’atthi tato nidānaṃ pāpaṃ,|| n’atthi pāpassa āgamo.|| ||
Uttarañ ce pi Gaṅgāya-tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento yajanto yajāpento,|| n’atthi tato nidānaṃ puññaṃ,|| n’atthi puññassa āgamo.|| ||
[53] Dānena damena saṃyamena sacca-vajjena n’atthi puññaṃ,|| n’atthi puññassa āgamo ti.|| ||
[18.] Itthaṃ kho me bhante Pūraṇo Kassapo sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno akiriyaṃ vyākāsi.|| ||
Seyyathā pi bhante ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ vyākareyya,|| labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ vyākareyya,|| evam eva kho bhante Pūraṇo Kassapo sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno akiriyaṃ vyākāsi.|| ||
Tassa mayhaṃ etad ahosi:|| ||
Kathaṃ hi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā ti?|| ||
So kho ahaṃ bhante Pūraṇassa Kassapassa bhāsitaṃ n’eva abhinandiṃ na paṭikkosiṃ.|| ||
Anabhinan’ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṃ anicchāretvā tam eva vācaṃ anuggaṇhanto anikujjanto uṭṭhāy’āsanā pakkāmiṃ.|| ||
[19.] Ekam idāhaṃ bhante samayaṃ yena Makkhalī-Gosālo ten’upasaṅkamiṃ.|| ||
Upasaṃkamitvā Makkhalinā-Gosālena saddhiṃ sammodiṃ.|| ||
Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇiyaṃ vīti-sāretvā eka-m-antaṃ nisīdiṃ.|| ||
Eka-m-antaṃ nisinno kho ahaṃ bhante Makkhaliṃ Gosālaṃ etad avocaṃ:|| ||
Yathā nu kho imāni, bho Gosāla,|| puthu-sippāyatanāni|| — seyyath’īdaṃ:|| ||
Hatthārohā|| assārohā|| rathikā|| dhanuggahā|| celakā|| calakā|| piṇḍa-dāvikā|| uggā rāja-puttā|| pakkhandino|| mahā-nāgā|| sūrā|| camma-yodhino|| dāsaka-puttā|| āḷārikā-kappakā|| nahāpakā|| sūdā|| mālā-kārā|| rajakā|| pesa-kārā|| naḷa-kārā|| kumbha-kārā|| gaṇakā|| muddikā,|| yāni vā pan’aññāni pi evaṃ-gatāni puthu-sippāyatanāni|| — te diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sippa-phalaṃ upajīvan ti.|| ||
Te tena attāṇaṃ sukhenti pīnenti|| mātā-pitaro sukhenti pīnenti,|| putta-dāraṃ sukhenti pīnenti|| mitt-ā-macce sukhenti pīnenti|| samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpenti sovaggikaṃ sukha-vipākaṃ sagga-saṃvaṭṭa-nikaṃ.|| ||
Sakkā nu kho bhante evam eva diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetun ti?|| ||
[20.] Evaṃ vutte bhante Makkhali Gosālo maṃ etad avoca:|| ||
N’atthi mahā-rāja hetu|| n’atthi paccayo sattāṇaṃ saṅkilesāya.|| ||
Ahetu-a-p-paccayā sattā saṃkilissanti.|| ||
N’atthi hetu|| n’atthi paccayo sattāṇaṃ visuddhiyā.|| ||
Ahetu a-p-paccayā sattā visujjhanti.|| ||
N’atthi atta-kāre|| n’atthi para-kāre|| n’atthi purisa-kāre|| n’atthi balaṃ|| n’atthi viriyaṃ|| n’atthi purisa-thāmo|| n’atthi purisa-parakkamo.|| ||
Sabbe sattā|| sabbe pāṇā|| sabbe bhūtā|| sabbe jīvā avasā abalā aviriyā niyati-saṅgati-bhāva-pariṇatā chass’evābhijātisu sukha-dukkhaṃ paṭisaṃvedenti.|| ||
Cuddasa [54] kho pan’imāni yoni-pamukha-sata-sahassāni saṭṭhiñ ca satāni|| cha ca satāni,|| pañca ca kammuno satāni,|| pañca ca kammāni,|| tīṇi ca kammāni,|| kamme ca aḍḍha-kamme ca,|| dvaṭṭhi paṭipadā,|| dvaṭṭh’antara-kappā,|| chaḷabhijātiyo,|| aṭṭha purisa-bhūmiyo,|| ekūna-paññāsa ājīva-sate,|| ekūna-paññāsa paribbājaka-sate,|| ekūna-paññāsa nāgāvāsa-sate,|| vīse indriya-sate,|| tiṃsa Niraya-sate,|| chattiṃsa rajo-dhātuyo,|| satta saññī-gabbhā,|| satta asaññī-gabbhā,|| satta Ngaṇṭhi-gabbhā,|| satta devā,|| satta mānusā,|| satta pesācā,|| satta sarā,|| satta paṭuvā,|| satta pavuṭā-satāni,|| satta papātā,|| satta papāta-satāni,|| satta supinā,|| satta supina-satāni,|| cūllāsīti mahā-kappuno sata-sahassāni yāni bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhass’antaṃ karissanti.|| ||
Tattha n’atthi:|| imin-ā-haṃ sīlena vā|| vatena vā|| tapena vā|| brahma-cariyena vā|| aparipakkaṃ vā kammaṃ paripācessāmi,|| paripakkaṃ vā kammaṃ phussa phussa vyantī-karissāmī ti.|| ||
H’evaṃ n’atthi doṇa-mite sukha-dukkhe pariyanta-kate saṃsāre,|| n’atthi hāyana-vaḍḍhane,|| n’atthi ukkaṃ-sāvakkaṃse.|| ||
Seyyathā pi nāma sutta-guḷe khitte nibbeṭhiyamānam eva paleti,|| evam eva bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhass’antaṃ karissantī ti.|| ||
[21.] Itthaṃ kho me bhante Makkhalī-Gosālo sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno saṃsāra-suddhiṃ vyākāsi.|| ||
Seyyathā pi bhante ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ vyākareyya,|| labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ vyākareyya,|| evam eva kho me bhante Makkhalī-Gosālo sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno saṃsāra-suddhiṃ vyākāsi.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
Kathaṃ hi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā ti?|| ||
So kho ahaṃ bhante Makkhalissa [55] Gosālassa bhāsitaṃ n’eva abhinandiṃ na paṭikkosiṃ.|| ||
Anabhinan’ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṃ anicchāretvā tam eva vācaṃ anuggaṇhanto anikujjanto uṭṭhāy’āsanā pakkāmiṃ.|| ||
[22.] Ekam idāhaṃ bhante samayaṃ yena Ajito Kesa-kambalī ten’upasaṅkamiṃ.|| ||
Upasaṅkamitvā Ajitena Kesa-kambalena saddhiṃ sammodiṃ.|| ||
Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vīti-sāretvā eka-m-antaṃ nisīdiṃ.|| ||
Eka-m-antaṃ nisinno kho ahaṃ bhante Ajitaṃ Kesa-kambalaṃ etad avocaṃ:|| ||
Yathā nu kho imāni bho Ajita puthu-sippāyatanāni|| — seyyath’īdaṃ:|| ||
Hatthārohā|| assārohā|| rathikā|| dhanuggahā|| celakā|| calakā|| piṇḍa-dāvikā|| uggā rāja-puttā|| pakkhandino|| mahā-nāgā|| sūrā|| camma-yodhino|| dāsaka-puttā|| āḷārikā-kappakā|| nahāpakā|| sūdā|| mālā-kārā|| rajakā|| pesa-kārā|| naḷa-kārā|| kumbha-kārā|| gaṇakā|| muddikā,|| yāni vā pan’aññāni pi evaṃ-gatāni puthu-sippāyatanāni|| — te diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sippa-phalaṃ upajīvan ti.|| ||
Te tena attāṇaṃ sukhenti pīnenti|| mātā-pitaro sukhenti pīnenti,|| putta-dāraṃ sukhenti pīnenti|| mitt-ā-macce sukhenti pīnenti|| samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpenti sovaggikaṃ sukha-vipākaṃ sagga-saṃvaṭṭa-nikaṃ.|| ||
Sakkā nu kho bhante evam eva diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetun ti?|| ||
[23.] Evaṃ vutte bhante Ajito Kesa-kambalī maṃ etad avoca:|| ||
N’atthi mahā-rāja dinnaṃ,|| n’atthi yiṭṭhaṃ,|| n’atthi hutaṃ,|| n’atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko,|| n’atthi ayaṃ loko,|| n’atthi paro loko,|| n’atthi mātā,|| n’atthi pitā,|| n’atthi sattā opapātikā,|| n’atthi loke samaṇa-brāhmaṇā samm’aggatā sammā-paṭipannā ye imañ ca lokaṃ parañ ca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchi-katvā pavedenti.|| ||
Cātum-mahā-bhūtiko ayaṃ puriso,|| yadā kālaṃ karoti,|| paṭhavī paṭhavi-kāyaṃ anupeti anupagacchati, āpo āpo-kāyaṃ anupeti anupagacchati, tejo tejo-kāyaṃ anupeti anupagacchati, vāyo vāyo-kāyaṃ anupeti anupagacchati,|| ākāsaṃ indriyāni saṃkamanti.|| ||
Āsandi-pañcamā purisā mataṃ ādāya gacchanti,|| yāva āḷahanā padāni paññāpenti,|| kāpotakāni aṭṭhīni bhavanti,|| bhassantāhutiyo.|| ||
Dattu-paññattaṃ yad idaṃ dānaṃ.|| ||
Tesaṃ tucchaṃ musā vilāpo ye keci atthika-vādaṃ vadanti.|| ||
Bāle ca paṇḍite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti,|| na honti param maraṇā ti.|| ||
[24.] Itthaṃ kho me bhante Ajito Kesa-kambalo sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno uccheda-vādaṃ vyākāsi.|| ||
Seyyathā pi bhante ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ [56] vyākareyya,|| labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ vyākareyya,|| evam eva kho bhante Ajito Kesa-kambalo sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno uccheda-vādaṃ vyākāsi.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
Kathaṃ hi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ ti?|| ||
So kho ahaṃ bhante Ajitassa Kesa-kambalassa bhāsitaṃ n’eva abhinandiṃ na paṭikkosiṃ.|| ||
Anabhinan’ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṃ anicchāretvā tam eva vācaṃ anugaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāy’āsanā pakkāmiṃ.|| ||
■
[25.] Ekam idāhaṃ bhante samayaṃ yena Pakudho Kaccāyano ten’upasaṅkamiṃ.|| ||
Upasaṅkamitvā Pakudhena Kaccāyanena saddhiṃ sammodiṃ.|| ||
Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vīti-sāretvā eka-m-antaṃ nisīdiṃ.|| ||
Eka-m-antaṃ nisinno kho ahaṃ bhante Pakudhaṃ Kaccāyanaṃ etad avocaṃ:|| ||
Yathā nu kho imāni bho Kaccāyana puthu-sippāyatanāni,|| — seyyath’īdaṃ:|| ||
Hatthārohā|| assārohā|| rathikā|| dhanuggahā|| celakā|| calakā|| piṇḍa-dāvikā|| uggā rāja-puttā|| pakkhandino|| mahā-nāgā|| sūrā|| camma-yodhino|| dāsaka-puttā|| āḷārikā-kappakā|| nahāpakā|| sūdā|| mālā-kārā|| rajakā|| pesa-kārā|| naḷa-kārā|| kumbha-kārā|| gaṇakā|| muddikā,|| yāni vā pan’aññāni pi evaṃ-gatāni puthu-sippāyatanāni|| — te diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sippa-phalaṃ upajīvan ti.|| ||
Te tena attāṇaṃ sukhenti pīnenti|| mātā-pitaro sukhenti pīnenti,|| putta-dāraṃ sukhenti pīnenti|| mitt-ā-macce sukhenti pīnenti|| samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpenti sovaggikaṃ sukha-vipākaṃ sagga-saṃvaṭṭa-nikaṃ.|| ||
Sakkā nu kho Kaccāyana evam eva diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetun ti?|| ||
[26.] Evaṃ vutte bhante Pakudho Kaccāyano maṃ etad avoca:|| ||
Satt’ime mahā-rāja kāyā akaṭā akaṭa-vidhā animmitā animmātā vañjhā kuṭaṭṭhā esika-ṭ-ṭhāyi-ṭ-ṭhitā.|| ||
Te na iñjanti,|| na vipariṇamanti?|| ||
Na aññam-aññaṃ vyābādhenti,|| nālaṃ aññam-aññassa sukhāya vā|| dukkhāya vā|| sukha-dukkhāya vā.|| ||
Katame satta?|| ||
Paṭhavi-kāyo,|| āpo-kāyo,|| tejo-kāyo,|| vāyo-kāyo,|| sukhe dukkhe jīve-sattame.|| ||
Ime satta kāyā akaṭā akaṭa-vidhā animmitā animmātā vañjhā kuṭaṭṭhā esika-ṭ-ṭhāyi-ṭ-ṭhitā.|| ||
Te na iñjanti,|| na vipariṇamanti,|| na aññam-aññaṃ vyābādhenti,|| nālaṃ aññam-aññassa sukhāya vā|| dukkhāya vā|| sukha-dukkhāya vā.|| ||
Tattha n’atthi hantā vā,|| ghātetā vā,|| sotā vā,|| sāvetā vā,|| viññātā vā,|| viññāpetā vā.|| ||
Yo pi tiṇhena satthena sīsaṃ chindati,|| na koci kañci jīvitā voropeti.|| ||
Sattannaṃ yeva kāyānam antarena satthaṃ vivaraṃ anupatatī ti.|| ||
[57] [27.] Itthaṃ kho me bhante Pakudho Kaccāyano sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno aññena aññaṃ vyākāsi.|| ||
Seyyathā pi bhante ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ vyākareyya,|| labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ vyākareyya,|| evam eva kho me bhante Pakudho Kaccāyano sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno aññena aññaṃ vyākāsi.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
Kathaṃ hi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā ti?|| ||
So kho ahaṃ bhante Pakudhassa Kaccāyanassa bhāsitaṃ n’eva abhinandiṃ|| na paṭikkosiṃ,|| anabhinan’ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṃ anicchāretvā tam eva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāy’āsanā pakkāmiṃ.|| ||
■
[28.] Ekam idāhaṃ bhante samayaṃ yena Nigaṇṭho Nāta-putto ten’upasaṅkamiṃ.|| ||
Upasaṅkamitvā Ngaṇṭhena Nāta-puttena saddhiṃ sammodiṃ.|| ||
Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vīti-sāretvā eka-m-antaṃ nisīdiṃ.|| ||
Eka-m-antaṃ nisinno kho ahaṃ bhante Nigaṇṭhaṃ Nāta-puttaṃ etad avocaṃ:.|| ||
Yathā nu kho imāni bho Aggi-vessana puthu-sippāyatanāni,|| — seyyath’īdaṃ:|| ||
Hatthārohā|| assārohā|| rathikā|| dhanuggahā|| celakā|| calakā|| piṇḍa-dāvikā|| uggā rāja-puttā|| pakkhandino|| mahā-nāgā|| sūrā|| camma-yodhino|| dāsaka-puttā|| āḷārikā-kappakā|| nahāpakā|| sūdā|| mālā-kārā|| rajakā|| pesa-kārā|| naḷa-kārā|| kumbha-kārā|| gaṇakā|| muddikā,|| yāni vā pan’aññāni pi evaṃ-gatāni puthu-sippāyatanāni|| — te diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sippa-phalaṃ upajīvan ti.|| ||
Te tena attāṇaṃ sukhenti pīnenti|| mātā-pitaro sukhenti pīnenti,|| putta-dāraṃ sukhenti pīnenti|| mitt-ā-macce sukhenti pīnenti|| samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpenti sovaggikaṃ sukha-vipākaṃ sagga-saṃvaṭṭa-nikaṃ.|| ||
Sakkā nu kho bho Aggi-vessana evam eva diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetun ti?|| ||
[29.] Evaṃ vutte bhante Nigaṇṭho Nāta-putto maṃ etad avoca:|| ||
“Idha mahā-rāja nigaṇṭho cātu-yāma-saṃvaras-aṃvuto hoti.|| ||
Kathañ ca mahā-rāja nigaṇṭho cātu-yāma-saṃvara-saṃvuto hoti?|| ||
Idha mahā-rāja nigaṇṭho sabba vāri-vārito ca hoti,|| sabba-vāri-yuto ca,|| sabba-vāri-dhuto ca,|| sabba-vāri-phuṭo ca.|| ||
Evaṃ kho mahā-rāja nigaṇṭho cātu-yāma-saṃvara-saṃvuto hoti.|| ||
Yato kho mahā-rāja nigaṇṭho evaṃ cātu-yāma-saṃvara-saṃvuto hoti,|| ayaṃ vuccati mahā-rāja nigaṇṭho gatatto ca,|| yatatto ca,|| ṭhitatto cā ti.|| ||
[58] [30.] Itthaṃ kho me bhante Nigaṇṭho Nāta-putto sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno cātu-yāma-saṃvaraṃ vyākāsi.|| ||
Seyyathā pi bhante ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ vyākareyya,|| labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ vyākareyya,|| evam eva kho bhante Nigaṇṭho Nāta-putto sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno cātu-yāma-saṃvaraṃ vyākāsi.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
Kathaṃ hi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā ti?|| ||
So kho ahaṃ bhante Nigaṇṭhassa Nāta-puttassa bhāsitaṃ n’eva abhinandiṃ|| na paṭikkosiṃ|| anabhinan’ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṃ anicchāretvā tam eva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāy’āsanā pakkāmiṃ.|| ||
[31.] Ekam idāhaṃ bhante samayaṃ yena Sañjayo Belaṭṭhi-putto ten’upasaṅkamiṃ.|| ||
Upasaṅkamitvā Sañjayena Belaṭṭhi-puttena saddhiṃ sammodiṃ.|| ||
Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vīti-sāretvā eka-m-antaṃ nisīdiṃ.|| ||
Eka-m-antaṃ nisinno kho ahaṃ bhante Sañjayaṃ Belaṭṭhi-puttaṃ etad avocaṃ:|| ||
Yathā nu kho imāni bho Sañjaya puthu-sippāyatanāni,|| — seyyath’īdaṃ:|| ||
Hatthārohā|| assārohā|| rathikā|| dhanuggahā|| celakā|| calakā|| piṇḍa-dāvikā|| uggā rāja-puttā|| pakkhandino|| mahā-nāgā|| sūrā|| camma-yodhino|| dāsaka-puttā|| āḷārikā-kappakā|| nahāpakā|| sūdā|| mālā-kārā|| rajakā|| pesa-kārā|| naḷa-kārā|| kumbha-kārā|| gaṇakā|| muddikā,|| yāni vā pan’aññāni pi evaṃ-gatāni puthu-sippāyatanāni|| — te diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sippa-phalaṃ upajīvan ti.|| ||
Te tena attāṇaṃ sukhenti pīnenti|| mātā-pitaro sukhenti pīnenti,|| putta-dāraṃ sukhenti pīnenti|| mitt-ā-macce sukhenti pīnenti|| samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpenti sovaggikaṃ sukha-vipākaṃ sagga-saṃvaṭṭa-nikaṃ.|| ||
Sakkā nu kho Sañjaya evam eva diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetun ti?|| ||
[32.] Evaṃ vutte bhante Sañjayo Belaṭṭhi-putto maṃ etad avoca:|| ||
Atthi paro loko? ti|| iti ce maṃ pucchasi,|| atthi paro loko ti,|| iti ce me assa,|| atthi paro loko ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
Evam ti pi me no.|| ||
Tathā ti pi me no.|| ||
Aññathā ti pi me no.|| ||
No ti pi me no.|| ||
No no ti pi me no.|| ||
■
N’atthi paro loko? ti|| iti ce maṃ pucchasi,|| n’atthi paro loko ti,|| iti ce me assa,|| n’atthi paro loko ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
Evan ti pi me no.|| ||
Tathā ti pi me no.|| ||
Aññathā ti pi me no.|| ||
No ti pi me no.|| ||
No no ti pi me no.|| ||
■
Atthi ca n’atthi ca paro loko? ti|| iti ce maṃ pucchasi,|| atthi ca n’atthi ca paro loko ti,|| iti ce me assa,|| atthi ca n’atthi ca paro loko ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
Evan ti pi me no.|| ||
Tathā ti pi me no.|| ||
Aññathā ti pi me no.|| ||
No ti pi me no.|| ||
No no ti pi me no.|| ||
■
N’ev’atthi na n’atthi paro loko? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| n’ev’atthi na n’atthi paro loko ti,|| iti ce me assa,|| n’ev’atthi na n’atthi paro loko ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
Evan ti pi me no.|| ||
Tathā ti pi me no.|| ||
Aññathā ti pi me no.|| ||
No ti pi me no.|| ||
No no ti pi me no.|| ||
■
Atthi sattā opapātikā ti?,|| iti ce maṃ pucchasi,|| atthi sattā opapātikā ti,|| iti ce me assa,|| atthi sattā opapātikā ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
Evan ti pi me no.|| ||
Tathā ti pi me no.|| ||
Aññathā ti pi me no.|| ||
No ti pi me no.|| ||
No no ti pi me no.|| ||
■
Atthi ca n’atthi ca sattā opapātikā? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| atthi ca n’atthi ca sattā opapātikā ti,|| iti ce me assa,|| atthi ca n’atthi ca sattā opapātikā ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
Evan ti pi me no.|| ||
Tathā ti pi me no.|| ||
Aññathā ti pi me no.|| ||
No ti pi me no.|| ||
No no ti pi me no.|| ||
■
N’ev’atthi na n’atthi sattā opapātikā? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| n’ev’atthi na n’atthi sattā opapātikā ti,|| iti ce me assa,|| n’ev’atthi na n’atthi sattā opapātikā ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
Evan ti pi me no.|| ||
Tathā ti pi me no.|| ||
Aññathā ti pi me no.|| ||
No ti pi me no.|| ||
No no ti pi me no.|| ||
■
Atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko ti,|| iti ce me assa,|| atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
‘Evan’ ti pi me no.|| ||
‘Tathā’ ti pi me no.|| ||
‘Aññathā’ ti pi me no.|| ||
‘No’ ti pi me no.|| ||
‘No no’ ti pi me no.|| ||
■
N’atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| n’atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko ti,|| iti ce me assa,|| n’atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
‘Evan’ ti pi me no.|| ||
‘Tathā’ ti pi me no.|| ||
‘Aññathā’ ti pi me no.|| ||
‘No’ ti pi me no.|| ||
‘No’ no ti pi me no.|| ||
■
Atthi ca n’atthi ca sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| atthi ca n’atthi ca sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko ti,|| iti ce me assa,|| atthi ca n’atthi ca sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
‘Evan’ ti pi me no.|| ||
‘Tathā’ ti pi me no.|| ||
‘Aññathā’ ti pi me no.|| ||
‘No’ ti pi me no.|| ||
‘No no’ ti pi me no.|| ||
■
N’ev’atthi na n’atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko?’ ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| n’ev’atthi na n’atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko ti,|| iti ce me assa,|| n’ev’atthi na n’atthi sukaṭa-dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
‘Evan’ ti pi me no.|| ||
‘Tathā’ ti pi me no.|| ||
‘Aññathā’ ti pi me no.|| ||
‘No’ ti pi me no.|| ||
‘No no’ ti pi me no.|| ||
■
Hoti Tathāgato [59] param maraṇā? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| hoti Tathāgato param maraṇā ti,|| iti ce me assa,|| hoti Tathāgato param maraṇā ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
‘Evan’ ti pi me no.|| ||
‘Tathā’ ti pi me no.|| ||
‘Aññathā’ ti pi me no.|| ||
‘No ti’ pi me no.|| ||
‘No no’ ti pi me no.|| ||
■
Na hoti Tathāgato param maraṇā? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| na hoti Tathāgato param maraṇā ti,|| iti ce me assa,|| na hoti Tathāgato paramaraṇā ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
‘Evan’ ti pi me no.|| ||
‘Tathā’ ti pi me no.|| ||
‘Aññathā’ ti pi me no.|| ||
‘No’ ti pi me no.|| ||
‘No no’ ti pi me no.|| ||
■
Hoti ca na hoti ca Tathāgato param maraṇā? ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| ‘hoti ca na hoti ca Tathāgato param maraṇā’ ti,|| iti ce me assa,|| ‘hoti ca na hoti ca Tathāgato param maraṇā’ ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
‘Evan’ ti pi me no.|| ||
‘Tathā’ ti pi me no.|| ||
‘Aññathā’ ti pi me no.|| ||
‘No’ ti pi me no.|| ||
‘No no’ ti pi me no.|| ||
■
‘N’eva hoti na na hoti Tathāgato param maraṇā?’ ti,|| iti ce maṃ pucchasi,|| ‘n’eva hoti na na hoti Tathāgato param maraṇā’ ti,|| iti ce me assa,|| ‘n’eva hoti na na hoti Tathāgato param maraṇā’ ti,|| iti te naṃ vyākareyyaṃ.|| ||
‘Evan’ ti pi me no.|| ||
‘Tathā’ ti pi me no.|| ||
‘Aññathā’ ti pi me no.|| ||
‘No’ ti pi me no.|| ||
‘No no’ ti pi me no ti.|| ||
■
[33.] Itthaṃ kho me bhante Sañjayo Belaṭṭhi-putto sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ vyākāsi.|| ||
Seyyathā pi bhante ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ vyākareyya,|| labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ vyākareyya,|| evam eva kho bhante Sañjayo Belaṭṭhi-putto sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ vyākāsi.|| ||
Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
Ayañ ca imesaṃ samaṇa-brāhmaṇānaṃ sabba-bālo sabba-mūḷho.|| ||
“Kathaṃ hi nāma sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ vyākarissati” ti?|| ||
“Tassa mayhaṃ bhante etad ahosi:|| ||
‘Kathaṃ hi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ ti?|| ||
So kho ahaṃ bhante Sañjayassa Belaṭṭhi-puttassa bhāsitaṃ n’eva abhinandiṃ|| na paṭikkosiṃ.|| ||
Anabhinan’ditvā a-p-paṭikkositvā anatta-mano anatta-mana-vācaṃ anicchāretvā tam eva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāy’āsanā pakkāmiṃ.|| ||
§
[34.] So’haṃ bhante Bhagavantam pi pucchāmi:|| ||
Yathā nu kho imāni bhante puthu-sippāyatanāni,|| — seyyath’īdaṃ:|| ||
Hatthārohā|| assārohā|| rathikā|| dhanuggahā|| celakā|| calakā|| piṇḍa-dāvikā|| uggā rāja-puttā|| pakkhandino|| mahā-nāgā|| sūrā|| camma-yodhino|| dāsaka-puttā|| āḷārikā-kappakā|| nahāpakā|| sūdā|| mālā-kārā|| rajakā|| pesa-kārā|| naḷa-kārā|| kumbha-kārā|| gaṇakā|| muddikā,|| yāni vā pan’aññāni pi evaṃ-gatāni puthu-sippāyatanāni|| — te diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sippa-phalaṃ upajīvan ti.|| ||
Te tena attāṇaṃ sukhenti pīnenti|| mātā-pitaro sukhenti pīnenti,|| putta-dāraṃ sukhenti pīnenti|| mitt-ā-macce sukhenti pīnenti|| samaṇa-brāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpenti sovaggikaṃ sukha-vipākaṃ sagga-saṃvaṭṭa-nikaṃ.|| ||
Sakkā nu [60] kho me bhante evam eva diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetun ti?|| ||
Sakkā mahā-rāja.|| ||
Tena hi mahā-rāja taṃ yev’ettha paṭipucchissāmi,|| yathā te khameyya,|| tathā naṃ vyākareyyāsi.|| ||
[35.] Taṃ kim maññasi, mahā-rāja?|| ||
Idha te assa puriso dāso kamma-karo pubb’uṭṭhāyī pacchā-nipātī kiṅ-kāra-paṭissāvī manāpa-cārī piya-vādī mukhullokako.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
Acchariyaṃ vata bho,|| abbhutaṃ vata bho,|| puññānaṃ gati|| puññānaṃ vipāko.|| ||
Ayaṃ hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto manusso,|| aham pi manusso.|| ||
Ayaṃ hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pañcahi kāma-guṇehi samappito samaṅgī-bhūto paricāreti devo maññe,|| aham pan’amhi’ssa dāso kamma-karo pubb’uṭṭhāyī pacchā-nipātī kiṅ-kāra-paṭissāvī manāpa-cārī piya-vādī mukhullokako.|| ||
So vat’assāhaṃ puññāni kareyyaṃ.|| ||
Yan nūn-ā-haṃ kesa-massuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyan ti.|| ||
So aparena samayena kesa-massuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya.|| ||
So evaṃ pabba-jito samāno kāyena saṃvuto vihareyya,|| vācāya saṃvuto vihareyya,|| manasā saṃvuto vihareyya,|| ghāsacchā-dana-paramatāya santuṭṭho abhirato paviveke.|| ||
Tañ ce te purisā evam āroceyyuṃ:|| ||
Yagghe deva jāneyyāsi,|| yo te puriso dāso kamma-karo pubb’uṭṭhāyī pacchā-nipātī kiṅ-kāra-paṭissāvī manāpa-cārī piya-vādī mukhullokako,|| so deva kesa-massuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabba-jito.|| ||
So evaṃ pabba-jito samāno kāyena saṃvuto viharati,|| vācāya saṃvuto viharati,|| manasā saṃvuto viharati,|| ghāsacchā-dana-paramatāya santuṭṭho abhirato paviveke ti.|| ||
Api nu tvaṃ evaṃ vadeyyāsi:|| ||
Etu me bho so puriso,|| puna-d-eva hotu dāso kamma-karo pubb’uṭṭhāyī pacchā-nipātī kiṅ-kāra-paṭissāvī manāpa-cārī piya-vādī mukhullokako ti?|| ||
[36.] No h’etaṃ bhante.|| ||
Atha kho naṃ mayam eva [61] abhivādeyyāma pi,|| paccuṭṭheyyāma pi,|| āsanena pi nimanteyyāma abhinimanteyyāma pi|| naṃ cīvara-piṇḍa-pāta-sen’āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārehi dhammikam pi’ssa rakkhā-varaṇa-guttiṃ saṃvidaheyyāmā ti.|| ||
Taṃ kim maññasi mahā-rāja?|| ||
Yadi evaṃ sante hoti vā sandiṭṭhikaṃ sāmaññ-phalaṃ,|| no vā ti?|| ||
Addhā kho bhante evaṃ sante hoti sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ ti.|| ||
Idaṃ kho te mahā-rāja mayā paṭhamaṃ diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññattan ti.|| ||
[37.] Sakkā pana bhante aññam pi evam eva diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññapetu ti?|| ||
Sakkā mahā-rāja.|| ||
Tena hi mahā-rāja,|| taṃ yev’ettha paṭipucchissāmi,|| yathā te khameyya tathā naṃ vyākareyyāsi.|| ||
Taṃ kim maññasi mahā-rāja?|| ||
Idha te assa puriso kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaḍḍhako.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
Acchariyaṃ vata bho abbhutaṃ|| vata bho puññānaṃ gati puññānaṃ vipāko.|| ||
Ayaṃ hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto manusso,|| aham pi manusso.|| ||
Ayaṃ hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pañcahi kāma-guṇehi samappito samaṅgī-bhūto paricāreti devo maññe.|| ||
Aham pan’amhi’ssa kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaḍḍhako.|| ||
So vat’assāhaṃ puññāni kareyyaṃ.|| ||
Yan nūn-ā-haṃ kesa-massuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyan ti.|| ||
So aparena samayena appaṃ vā|| bhoga-k-khandhaṃ pahāya mahantaṃ vā|| bhoga-k-khandhaṃ pahāya,|| appaṃ vā ñāti-parivaṭṭaṃ pahāya|| mahantaṃ vā ñāti-parivaṭṭaṃ pahāya|| kesa-massuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya.|| ||
So evaṃ pabba-jito samāno kāyena saṃvuto vihareyya,|| vācāya saṃvuto vihareyya,|| manasā saṃvuto vihareyya,|| ghāsacchā-dana-paramatāya santuṭṭho abhirato paviveke.|| ||
Taṃ ce te purisā evam āroceyyuṃ:|| ||
Yagghe deva jāneyyāsi,|| yo te puriso kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaḍḍhako,|| so deva kesa-massuṃ ogāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabba-jito.|| ||
So evaṃ pabba-jito samāno kāyena saṃvuto viharati,|| vācāya saṃvuto viharati,|| manasā saṃvuto viharati,|| [62] ghāsacchā-dana-paramatāya santuṭṭho abhirato paviveke ti.|| ||
Api nu tvaṃ evaṃ vadeyyāsi:|| ||
Etu me bho so puriso,|| puna-d-eva hotu kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaḍḍhako ti?|| ||
[38.] No h’etaṃ bhante.|| ||
Atha kho naṃ mayam eva abhivādeyyāma pi paccuṭṭheyyāma pi,|| āsanena pi,|| nimanteyyāma/abhinimanteyyāma pi|| naṃ cīvara-piṇḍa-pāta-sen’āsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārehi.|| ||
Dhammikam pi’ssa rakkhā-varaṇa-guttiṃ saṃvidaheyyāmā ti.|| ||
Taṃ kim maññesi, mahā-rāja?|| ||
Yadi evaṃ sante hoti vā sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ,|| no vā ti?|| ||
Addhā kho maṃ bhante evaṃ sante hoti sandiṭṭhikaṃ sāmaññ-phalan ti.|| ||
Idaṃ kho te mahā-rāja mayā dutiyaṃ diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññattan ti.|| ||
[39.] Sakkā pana bhante aññam pi diṭṭhe’va dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ paññāpetuṃ imehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ cā ti?|| ||
Sakkā mahā-rāja.|| ||
Tena hi mahā-rāja suṇohi sādhukaṃ manasi-karohi bhāsissāmī” ti.|| ||
Evaṃ bhante ti kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavato paccassosi.|| ||
Bhagavā etad avoca:|| ||
[40.] Idha mahā-raja Tathāgato loke uppajjati|| arahaṃ,|| Sammā Sambuddho,|| vijjā-caraṇa-sampanno,|| Sugato,|| loka-vidū,|| anuttaro purisa-damma-sārathī,|| Satthā deva-manussānaṃ,|| Buddho,|| Bhagavā.|| ||
So imaṃ lokaṃ|| sa-devakaṃ|| sa-Mārakaṃ|| sa-brahmakaṃ|| sa-s-samaṇa-brāhmaṇiṃ pajaṃ|| sa-deva-manussaṃ|| sayaṃ abhiññā sacchi-katvā pavedeti.|| ||
So dhammaṃ deseti|| ādi kalyāṇaṃ|| majjhe kalyāṇaṃ|| pariyosāna-kalyāṇaṃ|| sātthaṃ savyañ janaṃ,|| kevala-paripuṇṇaṃ|| parisuddhaṃ Brahma-cariyaṃ pakāseti.|| ||
[41.] Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā|| gahapati-putto vā|| aññatarasmiṃ vā|| kule paccājāto.|| ||
So taṃ dhammaṃ [63] sutvā Tathāgate saddhaṃ paṭilabhati.|| ||
So tena saddhā-paṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati:|| ||
‘Sambādho gharāvāso rajo-patho,|| abbhokāso pabbajjā.|| ||
Na-y-idaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekanta-paripuṇṇaṃ ekanta-parisuddhaṃ saṅkha-likhitaṃ Brahma-cariyaṃ carituṃ.|| ||
Yan nūn-ā-haṃ kesa-massuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyan’ ti.|| ||
So aparena samayena appaṃ vā bhoga-k-khandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhoga-k-khandhaṃ pahāya,|| appaṃ vā ñāti-parivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñāti-parivaṭṭaṃ pahāya,|| kesa-massuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.|| ||
[42.] So evaṃ pabba-jito samāno Pātimokkha-saṃvarat-saṃvuto viharati ācāra-gocara-sampanno aṇumattesu vajjesu bhaya-dassāvī.|| ||
Samādāya sikkhati sikkhā-padesu kāya-kamma-vacī-kammena samannāgato kusalena.|| ||
Parisuddhā-jīvo sīla-sampanno indriyesu gutta-dvāro bhojane matt’aññū sati-sampajaññena samannāgato santuṭṭho.|| ||
[43.] Kathañ ca mahā-rāja bhikkhu sīla-sampanno hoti?|| ||
Idha bhikkhu pāṇ-ā-tipātaṃ pahāya pāṇ-ā-tipātā paṭivirato hoti,|| nihita-daṇḍo|| nihita-sattho|| lajjī dayā-panno,|| sabba-pāṇa-bhūta-hit-ā-nukampī viharati.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
Adinn’ādānaṃ pahāya|| adinn’ādānā paṭivirato hoti|| dinn’ādāyī dinna-pāṭikaṅkhī,|| athenena suci-bhūtena attanā virahati.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmi.|| ||
■
Abrahma-cariyaṃ pahāya|| brahma-cārī hoti|| ārā-cārī virato methunā gāma-dhammā.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[44.] Musā-vādaṃ pahāya|| musā-vādā paṭivirato hoti|| sacca-vādī|| sacca-sandho|| theto paccayiko avisaṃvādako lokassa.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
Pisuṇa-vācaṃ pahāya|| pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti.|| ||
Ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya,|| [64] amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya.|| ||
Iti bhinnānaṃ vā|| sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā|| samagg’ārāmo|| samagga-rato|| samagga-nandī|| samagga-karaṇiṃ|| vācaṃ bhāsitā.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
Pharusā-vācaṃ pahāya|| pharusāya vācāya paṭivirato hoti|| yā sā vācā neḷā|| kaṇṇa-sukhā|| pemanīyā|| hadayaṃ-gamā|| porī|| bahu-jana-kantā|| bahujāna-manāpā,|| tathā-rūpaṃ vācaṃ bhāsitā hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
Sampha-p-palāpaṃ pahāya|| sampha-p-palāpā paṭivirato hoti|| kāla-vādī|| bhūta-vādī|| attha-vādī|| dhamma-vādī|| vinaya-vādī,|| nidhāna-vatiṃ vācaṃ bhāsitā|| kālena sāpadesaṃ pariyanta-vatiṃ attha-sañhitaṃ.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[45.] Bīja-gāma-bhūta-gāma-samārambhā paṭivirato hoti.|| ||
Eka-bhatatiko hoti ratt’ūparato,|| virato vikāla-bhojanā.|| ||
Nacca-gīta-vādita-visūka-dassanā paṭivirato hoti.|| ||
Mālā-gandha-vilepana-dhāraṇa-maṇḍana-vibhusana-ṭ-ṭhānā paṭivirato hoti.|| ||
Uccā-sayana-mahā-sayanā paṭivirato hoti.|| ||
Jātarūpa-rajata-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Āmaka-dhañña-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Āmaka-maṃsa-paṭigaggahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Itthi-kumārika-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Dāsi-dāsa-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Aj-eḷaka-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Kukkuṭa-sūkara-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Hatthi-gavassa-vaḷavā-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Khetta-vatthu-paṭi-g-gahaṇā paṭivirato hoti.|| ||
Dūteyya-paheṇa-gaman-ā-nuyogā paṭivirato hoti.|| ||
Kaya-vikkayā paṭivirato hoti.|| ||
Tulā-kūṭa-kaṃsa-kūṭa-māna-kūṭā paṭivirato hoti.|| ||
Ukkoṭana-vañcana-nikati-sāci-yogā paṭivirato hoti.|| ||
Chedana-vadha-bandhana-viparāmosa-ālopa-sahasākarā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
[46.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṃ bījagāma-bhūta-gāma-samārambhaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Mūla-bījaṃ,|| khandha-bījaṃ,|| phalu-bījaṃ,|| agga-bījaṃ,|| bija-bījam eva pañcamaṃ.|| ||
Iti eva-rūpā bījagāma-bhūta-gāma- [65] samārambhā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[47.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṃ sannidhi-kāra-paribhogaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Anna-sannidhiṃ,|| pāna-sannidhiṃ,|| vattha-sannidhiṃ,|| yāna-sannidhiṃ,|| sayana-sannidhiṃ,|| gandha-sannidhiṃ,|| āmisa-sannidhiṃ.|| ||
Iti vā iti eva-rūpā sannidhi-kāra-paribhogā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlassamiṃ.|| ||
■
[48.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṃ visuka-dassanaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Naccaṃ,|| gītaṃ,|| vāditaṃ,|| pekkhaṃ,|| akkhātaṃ,|| pāṇissaraṃ,|| vetālaṃ,|| kumbha-thūnaṃ,|| Sobha-nagarakaṃ,|| caṇḍālaṃ,|| vaṃsaṃ,|| dhopanaṃ,|| hatthi-yuddhaṃ,|| assa-yuddhaṃ,|| mahisa-yuddhaṃ,|| usabha-yuddhaṃ,|| aja-yuddhaṃ,|| meṇḍaka-yuddhaṃ,|| kukkuṭa-yuddhaṃ,|| vaṭṭaka-yuddhaṃ,|| daṇḍa-yuddhaṃ,|| muṭṭhi-yuddhaṃ,|| nibbuddhaṃ|| uyyodhikaṃ|| balaggaṃ|| senā-byūhaṃ|| aṇīka-dassanaṃ.|| ||
Iti vā iti eva-rūpā visūka-dassanā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[49.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṃ jūta-p-pamāda-ṭ-ṭhān’ānuyogaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Aṭṭha-padaṃ,|| dasa-padaṃ,|| ākāsaṃ,|| parihāra-pathaṃ,|| sannikaṃ,|| khalikaṃ,|| ghaṭikaṃ,|| salāka-hatthaṃ,|| akkhaṃ,|| paṅgacīraṃ,|| vaṅkakaṃ,|| mokkha-cikaṃ,|| ciṅgulikaṃ,|| pattāḷhakaṃ,|| rathakaṃ,|| dhanukaṃ,|| akkharikaṃ,|| manesikaṃ,|| yathā-vajjaṃ.|| ||
Iti vā iti eva-rūpā jūta-ppamāda-ṭ-ṭhān’ānuyogā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[50.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṃ uccā-sayana-mahā-sayanaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Āsandiṃ,|| pallaṅkaṃ,|| gonakaṃ,|| cittakaṃ,|| paṭikaṃ,|| paṭalikaṃ,|| tūlikaṃ,|| vikatikaṃ,|| udda-lomiṃ,|| ekanta-lomiṃ,|| kaṭṭhissaṃ,|| koseyyaṃ,|| kuttakaṃ,|| hatth’attharaṃ,|| ass’attharaṃ,|| rath’attharaṃ,|| ajina-p-paveṇiṃ,|| kādali-miga-pavara-pacc’attharaṇaṃ,|| sa-uttara-c-chadaṃ,|| ubhato-lohita-kūpadhānaṃ.|| ||
Iti vā iti [66] eva-rūpā uccā-sayana-mahā-sayanā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[51.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāti bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṃ maṇḍana-vibhusana-ṭ-ṭhān’ānuyogaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Ucchādanaṃ,|| parimaddanaṃ,|| nahāpanaṃ,|| sambāhanaṃ,|| ādāsaṃ,|| añjanaṃ,|| mālā-vilepanaṃ,|| mukkha-cuṇṇakaṃ,|| mukhale-panaṃ,|| hattha-bandhaṃ,|| sikhā-bandhaṃ,|| daṇḍakaṃ,|| nāḷikaṃ,|| khaggaṃ,|| chattaṃ,|| citrūpāhanaṃ,|| uṇahīsaṃ,|| maṇiṃ,|| vāla-vījaniṃ,|| odātāni,|| vatthāni,|| dīgha-dasāni.|| ||
Iti vā iti eva-rūpā maṇḍana-vibhusana-ṭ-ṭhān’ānuyogā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[52.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāti bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṃ tiracchāna-kathaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Rāja-kathaṃ,|| cora-kathaṃ,|| mahāmatta-kathaṃ,|| senā-kathaṃ,|| bhaya-kathaṃ,|| yuddha-kathaṃ,|| anna-kathaṃ,|| pāna-kathaṃ,|| vattha-kathaṃ,|| sayana-kathaṃ,|| mālā-kathaṃ,|| gandha-kathaṃ,|| ñāti-kathaṃ,|| yāna-kathaṃ,|| gāma-kathaṃ,|| nigama-kathaṃ,|| nagara-kathaṃ,|| jana-pada-kathaṃ,|| itthi-kathaṃ,|| purisa-kathaṃ,|| kumāra-kathaṃ,|| kumāri-kathaṃ,|| sūra-kathaṃ,|| visikhā-kathaṃ,|| kumbha-ṭ-ṭhāna-kathaṃ,|| pubba-peta-kathaṃ,|| nānatta-kathaṃ,|| lok’akkhāyikaṃ,|| samudda-khāyikaṃ,|| iti-bhav-ā-bhava-kathaṃ.|| ||
Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-kathāya paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[53.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpā viggāhika-kathaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
“Na tvaṃ imaṃ Dhamma-Vinayaṃ ājānāsi.|| ||
Ahaṃ imaṃ Dhamma-Vinayaṃ ājānāmi.|| ||
Kiṃ tvaṃ imaṃ Dhamma-Vinayaṃ ājānissasi?|| ||
Micchā-paṭipanno tvam asi.|| ||
Aham asmi sammā-paṭipanno|| — Sahitaṃ me, asahitaṃ te —|| pure vacanīyaṃ pacchā avaca.|| ||
Pacchā vacanīyaṃ pure avaca.|| ||
Aviciṇṇan te viparāvattaṃ —|| āropito te vādo.|| ||
Niggahīto tvam asi —|| cara vāda-p-pamokkhāya.|| ||
Nibbeṭhehi vā sace pahosī” ti.|| ||
Iti vā iti eva-rūpāya viggahika-kathāya paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[54.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāti bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpaṃ dūteyya- [67] pahiṇa-gamanānuyogaṃ anuyuttā viharanti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Raññaṃ,|| rāja-mahāmattāṇaṃ,|| khattiyānaṃ,|| brāhmaṇānaṃ,|| gahapatikānaṃ,|| kumārānaṃ:|| ||
‘Idha gaccha.|| ||
Amutrā-gaccha.|| ||
Idaṃ hara.|| ||
Amutra idaṃ āharā’ ti.|| ||
Iti vā iti eva-rūpā dūteyya-pahiṇa-gaman-ā-nuyogā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[55.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te kuhakā ca honti|| lapakā ca|| nemittikā ca|| nippesikā ca|| lābhena ca lābhaṃ nijigiṃsitāro.|| ||
Iti eva-rūpā kuhana-lapanā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
§
[56.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya|| micchā ājīvena|| jīvikaṃ kappenti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Aṅgaṃ,|| nimittaṃ,|| uppātaṃ,|| supiṇaṃ,|| lakkhaṇaṃ,|| mūsika-c-chinnaṃ,|| aggi-homaṃ,|| dabbi-homaṃ,|| thusa-homaṃ,|| kaṇa-homaṃ,|| taṇḍula-homaṃ,|| sappi-homaṃ,|| tela-homaṃ,|| mukha-homaṃ,|| lohita-homaṃ,|| aṅga-vijjā,|| vatthu-vijjā,|| khatta-vijjā,|| siva-vijjā,|| bhūta-vijjā,|| bhuri-vijjā,|| ahi-vijjā,|| visa-vijjā,|| vicchika-vijjā,|| mūsika-vijjā,|| sakuṇa-vijjā,|| vāyasa-vijjā,|| pakkajjhānaṃ,|| sara-parittānaṃ,|| miga-cakkaṃ.|| ||
Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[57.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchā ājīvena jīvikaṃ kappenti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Maṇi-lakkhaṇaṃ,|| daṇḍa-lakkhaṇaṃ,|| vattha-lakkhaṇaṃ,|| asi-lakkhaṇaṃ,|| usu-lakkhaṇaṃ,|| dhanu-lakkhaṇaṃ,|| āvudha-lakkhaṇaṃ,|| itthi-lakkhaṇaṃ,|| purisa-lakkhaṇaṃ,|| kumāra-lakkhaṇaṃ,|| kumāri-lakkhaṇaṃ,|| dāsa-lakkhaṇaṃ,|| dāsi-lakkhaṇaṃ,|| hatthi-lakkhaṇaṃ,|| assa-lakkhaṇaṃ,|| mahisa-lakkhaṇaṃ,|| usabha-lakkhaṇaṃ,|| go-lakkhaṇaṃ,|| aja-lakkhaṇaṃ,|| meṇḍa-lakkhaṇaṃ,|| kukkuṭa-lakkhaṇaṃ,|| vaṭṭaka-lakkhaṇaṃ,|| godhā-lakkhaṇaṃ,|| kaṇṇikā-lakkhaṇaṃ,|| kacchapa-lakkhaṇaṃ,|| miga-lakkhaṇaṃ.|| ||
Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[58.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna- [68] vijjāya|| micchā ājīvena|| jīvikaṃ kappenti,|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Raññaṃ niyyānaṃ bhavissati.|| ||
Raññaṃ aniyyānaṃ bhavissati.|| ||
Abbhantarānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati.|| ||
Bāhirānaṃ raññaṃ apayānaṃ bhavissati.|| ||
Bāhirānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati.|| ||
Abbhantarānaṃ raññaṃ apayānaṃ bhavissati.|| ||
Abbhantarānaṃ raññaṃ jayo bhavissati.|| ||
Bāhirānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati.|| ||
Bāhirānaṃ raññaṃ jayo bhavissati.|| ||
Abbhantarānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati.|| ||
Iti imassa jayo bhavissati.|| ||
Imassa parājayo bhavissati.|| ||
Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[59.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya|| micchā ājīvena|| jīvikaṃ kappenti|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Canda-g-gāho bhavissati.|| ||
Suriya-g-gāho bhavissati.|| ||
Nakkhatta-g-gāho bhavissati.|| ||
Candima-suriyānaṃ patha-gamanaṃ bhavissati.|| ||
Candima-suriyānaṃ uppatha-gamanaṃ bhavissati.|| ||
Nakkhattāṇaṃ patha-gamanaṃ bhavissati.|| ||
Nakkhattāṇaṃ uppatha-gamanaṃ bhavissati.|| ||
Ukkā-pāto bhavissati.|| ||
Disā-ḍāho bhavissati.|| ||
Bhūmi-cālo bhavissati.|| ||
Deva-dundubhi bhavissati.|| ||
Candima-suriya-nakkhattāṇaṃ|| uggamanaṃ|| ogamanaṃ|| saṅkilesaṃ|| vodānaṃ bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipāko canda-g-gāho bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipāko suriya-g-gāho bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipāko nakkhatta-g-gāho bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipākaṃ candima-suriyānaṃ patha-gamanaṃ bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipākaṃ candima-suriyānaṃ uppatha-gamanaṃ bhavissati.|| ||
Evaṃ vipākaṃ nakkhattāṇaṃ patha-gamanaṃ bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipākaṃ nakkhattāṇaṃ uppatha-gamanaṃ bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipāko ukkā-pāto bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipāko disā-ḍāho bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipāko bhūmi-cālo bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipāko deva-dundūbhi bhavissati.|| ||
Evaṃ-vipākaṃ candima-suriya-nakkhattāṇaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṅkilesaṃ vodānaṃ bhavissati.’|| ||
Iti vā eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[60.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna- [69] vijjāya|| micchā ājīvena|| jīvikaṃ kappenti —|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Su-b-buṭṭhikā bhavissati.|| ||
Du-b-buṭṭhikā bhavissati,|| subhikkhaṃ bhavissati.|| ||
Du-b-bhikkhaṃ bhavissati.|| ||
Khemaṃ bhavissati.|| ||
Bhayaṃ bhavissati.|| ||
Rogo bhavissati.|| ||
Ārogyaṃ bhavissati.|| ||
Muddā,|| gaṇanā,|| saṅkhānaṃ,|| kāveyyaṃ,|| lokāyataṃ.
Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchā ājīvena paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[61.] Yathā pana pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya|| micchā ājīvena|| jīvikaṃ kappenti —|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Āvāhanaṃ,|| vivāhanaṃ,|| saṃvadanaṃ,|| vivadanaṃ,|| saṃkiraṇaṃ,|| vikiraṇaṃ,|| subhaga-karaṇaṃ,|| dubbhaga-karaṇaṃ,|| viruddha-gabbha-karaṇaṃ,|| jivhā-nittha-d-danaṃ,|| hanu-saṃ hananaṃ,|| hatth-ā-bhijappanaṃ,|| kaṇṇa-jappanaṃ,|| ādāsa-pañhaṃ,|| kumāri-pañhaṃ,|| deva-pañhaṃ,|| ādicc’upaṭṭhānaṃ,|| mahat’upaṭṭhānaṃ,|| abbhujjalanaṃ,|| sir’avhāyanaṃ.|| ||
Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[62.] Yathā vā pan’eke bhonto samaṇa-brāhmaṇā saddhā-deyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya|| micchā ājīvena|| jīvikaṃ kappenti —|| seyyath’īdaṃ:|| ||
Santi-kammaṃ,|| paṇidhi-kammaṃ,|| bhūta-kammaṃ,|| bhuri-kammaṃ,|| vassa-kammaṃ,|| vossa-kammaṃ,|| vatthu-kammaṃ,|| vatthu-parikiraṇaṃ,|| ācamanaṃ,|| nahāpanaṃ,|| juhanaṃ,|| vamanaṃ,|| virecanaṃ,|| uddha-virecanaṃ,|| adho-virecanaṃ,|| sīsa-virecanaṃ,|| kaṇṇa-telaṃ,|| netta-tappanaṃ,|| natthu-kammaṃ,|| añjanaṃ,|| paccañjanaṃ,|| sālākiyaṃ,|| salla-kattiyaṃ,|| dāraka-tikicchā mūla-bhesajjānaṃ,|| anuppadānaṃ,|| osadhīnaṃ,|| paṭimokkho.|| ||
Iti vā iti eva-rūpāya tiracchāna-vijjāya micchājīvā paṭivirato hoti.|| ||
Idam pi’ssa hoti sīlasmiṃ.|| ||
■
[63.] Sa kho so mahā-rāja bhikkhu evaṃ sīla-sampanno|| na kuto ci bhayaṃ samanupassati|| yad idaṃ sīla-saṃvaratto.|| ||
Seyyathā pi mahā-rāja khattiyo muddhā-vasitto nihata-paccāmitto|| [70] na kuto ci bhayaṃ samanupassati|| yad idaṃ pacca-t-thikato.|| ||
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu|| evaṃ sīla-sampanno|| na kuto ci bhayaṃ samanupassati|| yad idaṃ sīla-saṃvaratto.|| ||
So iminā ariyena sīla-k-khandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajja-sukhaṃ paṭisaṃvedeti.|| ||
Evaṃ kho mahā-rāja bhikkhu sīla-sampanno hoti.|| ||
§
[64.] Kathañ ca mahā-rāja bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti?|| ||
Idha mahā-rāja bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā|| na nimitta-g-gāhī hoti|| n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||
Yatvādhi-karaṇam enaṃ cakkhu’ndriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ|| abhijjhā-domanassā|| pāpakā|| akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ|| tassa saṃvarāya paṭipajjati,|| rakkhati cakkhu’ndriyaṃ|| cakkhu’ndriye saṃvaratṃ āpajjati.|| ||
Sotena saddaṃ sutvā|| na nimitta-g-gāhī hoti|| n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||
Yatvādhi-karaṇam enaṃ sot’indriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā-domanassā|| pāpakā|| akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ|| tassa saṃvarāya paṭipajjati,|| rakkhati cakkhu’ndriyaṃ|| cakkhu’ndriye saṃvaratṃ āpajjati.|| ||
■
Ghāṇena gandhaṃ ghāyitvā|| na nimitta-g-gāhī hoti|| n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||
Yatvādhi-karaṇam enaṃ ghān’indriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā-domanassā|| pāpakā|| akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ|| tassa saṃvarāya paṭipajjati,|| rakkhati ghān’indriyaṃ|| ghān’indriye saṃvaratṃ āpajjati.|| ||
■
Jivhāya rasaṃ sāyitvā|| na nimitta-g-gāhī hoti|| n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||
Yatvādhi-karaṇam enaṃ jivh’indriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā-domanassā|| pāpakā|| akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ|| tassa saṃvarāya paṭipajjati,|| rakkhati jivh’indriyaṃ|| jivh’indriya saṃvaratṃ āpajjati.|| ||
■
Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā|| na nimitta-g-gāhī hoti|| n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||
Yatvādhi-karaṇam enaṃ kāy’indriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā-domanassā|| pāpakā|| akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ|| tassa saṃvarāya paṭipajjati,|| rakkhati kāy’indriyaṃ|| kāy’indriye saṃvaratṃ āpajjati.|| ||
■
Manasā dhammaṃ viññāya|| na nimitta-g-gāhī hoti|| n-ā-nu-vyañjana-g-gāhī.|| ||
Yatvādhi-karaṇam enaṃ man’indriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā-domanassā|| pāpakā|| akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ|| tassa saṃvarāya paṭipajjati,|| rakkhati man’indriyaṃ|| man’indriye saṃvaratṃ āpajjati.|| ||
So iminā ariyena indriya-saṃvarena samannāgato ajjhattaṃ avyāseka-sukhaṃ paṭisaṃvedeti.|| ||
Evaṃ kho mahā-rāja bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti.|| ||
§
[65.] Kathañ ca mahā-rāja bhikkhu sati-sampajaññena samannāgato hoti?|| ||
Idha mahā-rāja bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajāna-kārī hoti.|| ||
Alokite vilokite sampajāna-kārī hoti.|| ||
Samiñjite pasārite sampajāna-kārī hoti.|| ||
Saṅghāṭi-patta-cīvara-dhāraṇe sampajāna-kārī hoti.|| ||
Asite pīte khāyite sāyite sampajāna-kārī hoti.|| ||
Uccāra-passāva-kamme sampajāna-kārī hoti.|| ||
Gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhī-bhāve sampajāna-kārī hoti.|| ||
Evaṃ kho [71] mahā-rāja bhikkhu sati-sampajaññena samannāgato hoti.|| ||
§
[66.] Kathañ ca mahā-rāja bhikkhu santuṭṭho hoti?|| ||
Idha mahā-rāja bhikkhu santuṭṭho hoti|| kāya-parihāriyena cīvarena|| kucchi-parihāriyena piṇḍa-pātena,|| so yena yen’eva pakkamati samādāy’eva pakkamati.|| ||
Seyyathā pi mahā-rāja pakkhī sakuṇo|| yena yen’eva ḍeti sa-patta-bhāro va ḍeti,|| evam eva kho mahā-rāja bhikkhu santuṭṭho hoti|| kāya-parihāriyena cīvarena kucchi-parihāriyena piṇḍ-apātena,|| so yena yen’eva pakkamati samādāyeva pakkamati.|| ||
Evaṃ kho mahā-rāja bhikkhu santuṭṭho hoti.|| ||
■
[67.] So iminā ca ariyena sīla-k-khandhena samannāgato,|| iminā ca ariyena indriya-saṃvarena samannāgato,|| iminā ca ariyena sati-sampajaññena samannāgato,|| imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato,|| vivittaṃ sen’āsanaṃ bhajati,|| araññaṃ rukkha-mūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giri-guhaṃ susānaṃ vana-patthaṃ abbhokāsaṃ palāla-puñjaṃ.|| ||
So pacchā-bhattaṃ piṇḍa-pāta-paṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇīdhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭha-petvā.|| ||
[68.] So abhijjhaṃ loke pahāya|| vigat-ā-bhijjhena cetasā viharati,|| abhijjhāya cittaṃ parisodheti.|| ||
Vyāpāda-padosaṃ pahāya avyāpanna-citto viharati,|| sabba-pāṇa-bhūta-hitānukampi,|| vyāpāda-padosā cittaṃ parisodheti.|| ||
Thina-middhaṃ pahāya vigata-thina-middho viharati,|| āloka-saññī sato sampajāno,|| thina-middhā cittaṃ parisodheti.|| ||
Uddhacca-kukkuccaṃ pahāya|| anuddhato viharati,|| ajjhattaṃ vūpasanna-citto,|| uddhacca-kukkuccā cittaṃ parisodheti.|| ||
Vici-kicchaṃ pahāya|| tiṇṇa-vici-kiccho viharati,|| akathaṃ-kathī kusalesu dhammesu,|| vicikicchāya cittaṃ parisodheti.|| ||
[69.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso iṇaṃ ādāya kammante payojeyya,|| tassa te kammantā samijjheyyuṃ,|| so yāni ca porāṇāni iṇa-mūlāni|| tāni ca vyantī-kareyya,|| siyā c’assa uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāya.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
“Ahaṃ kho pubbe iṇaṃ ādāya kammante payojesiṃ.|| ||
[72] Tassa me te kammantā samijjhiṃsu.|| ||
So’haṃ yāni ca poraṇāni iṇa-mūlāni|| tāni ca vyanti akāsiṃ,|| atthi ca me uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāyā” ti.|| ||
So tato-nidānaṃ labhetha pāmujjaṃ,|| adhigacche somanassaṃ.|| ||
[70.] Seyyathā pi āvuso puriso ābādhiko assa dukkhito bāḷha-gilāno,|| bhattaṃ c’assa na c-chādeyya,|| na c’assa kāye balamattā.|| ||
So aparena samayena tamhā ābādhā mucceyya,|| bhattañ c’assa chādeyya,|| siyā c’assa kāye balamattā.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
“Ahaṃ kho pubbe ābādhiko ahosiṃ dukkhito bāḷha-gilāno,|| bhattaṃ ca me na c-chādesi,|| na ca me āsi kāye balamattā.|| ||
So’mhi etarahi tamhā ābādhā mutto bhattañ ca me chādeti.|| ||
Atthi ca kāye balamattā” ti.|| ||
So tato-nidānaṃ labhetha pāmujjaṃ,|| adhigacche somanassaṃ.|| ||
■
[71.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso bandhanāgāre baddho assa.|| ||
So aparena samayena tamhā bandhanā mucceyya sotthinā avyayena,|| na c’assa kiñ ci bhogānaṃ vayo.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
“Ahaṃ kho pubbe bandhanāgāre baddho ahosiṃ,|| so’mhi etarahi tamhā bandhanā mutto sotthinā avyayena,|| n’atthi ca me kiñ ci bhogānaṃ vayo” ti.|| ||
So tato-nidānaṃ labhetha pāmujjaṃ,|| adhigacche somanassaṃ.|| ||
■
[72.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso dāso assa anatta-dhīno parādhīno|| na yena kāmaṅ gamo.|| ||
So aparena samayena tamhā dāsavyā mucceyya attādhīno aparādhīno bhujisso|| yena kāmaṅ gamo.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
‘Ahaṃ kho pubbe dāso ahosiṃ anattā-dhīno parādhīno|| na yena kāmaṅ gamo,|| so’mhi etarahi tamhā dāsavyā mutto attādhīno aparādhīno bhujisso|| yena kāmaṅ gamo’ ti.|| ||
So [73] tato-nidānaṃ labhetha pāmojjaṃ,|| adhigacche somanassaṃ.|| ||
■
[73.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso sadhano sabhogo kantāraddhāna-maggaṃ paṭipajjeyya dubbhikkhaṃ sappaṭi-bhayaṃ.|| ||
So aparena samayena taṃ kantāraṃ nitthareyya,|| sotthinā gāmantaṃ anupāpuṇeyya khemaṃ appaṭibhayaṃ.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
‘Ahaṃ kho pubbe sadhano sabhogo kantā-raddhāna-Maggaṃ paṭipajjiṃ dubbhikkhaṃ sappaṭi-bhayaṃ.|| ||
So’mhi etarahi taṃ kantāraṃ nitthiṇṇo,|| sotthinā gāmantaṃ anuppatto khemaṃ appaṭibhayan’ ti.|| ||
So tato-nidānaṃ labhetha pāmojjaṃ adhigacche somanassaṃ.|| ||
[74.] Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu,|| yathā iṇaṃ,|| yathā rogaṃ,|| yathā bandhanāgāraṃ,|| yathā dāsavyaṃ,|| yathā kantāraddhāna-maggaṃ,|| ime pañca nīvaraṇe appahīṇe attani samanupassati.|| ||
Seyyathā pi mahā-rāja ānaṇyaṃ,|| yathā ārogyaṃ,|| yathā bandhanā mokkhaṃ,|| yathā bhujissaṃ|| yathā khemanta-bhūmiṃ|| evam eva kho mahā-rāja bhikkhu|| ime pañca nīvaraṇe pahīṇe attani samanupassati.|| ||
[75.] Tass’ime pañca nīvaraṇe pahīṇe attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati,|| pamuditassa pīti jāyati,|| pīti-manassa kāyo passambhati,|| pa-s-saddha-kāyo sukhaṃ vedeti,|| sukhino cittaṃ samādhiyati.|| ||
§
So vivicc’eva kāmehi|| vivicca akusalehi dhammehi|| sa-vitakkaṃ sa-vicāraṃ|| viveka-jaṃ pīti-sukhaṃ|| paṭhama-j-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||
So imam eva kāyaṃ viveka-jena pīti-sukhena|| abhisandeti|| parisandeti|| paripūreti|| parippharati,|| nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa viveka-jena pīti-sukhena apphutaṃ hoti.|| ||
[74] [76.] Seyyathā pi mahā-rāja dakkho nahāpako vā|| nahāpakantevāsī vā|| kaṃsa-thāle nahānīya-cuṇṇāni ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sanneyya,|| sā’ssa nahānīya-piṇḍi|| sinehānugatā|| sineha-paretā|| santara-bāhirā phuṭā sinehena|| na ca paggharaṇīi; evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaṃ viveka-jena pīti-sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati.|| ||
N’āssa kiñci sabbā-vato kāyassa viveka-jena pīti-sukhena apphuṭaṃ hoti.|| ||
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||
[77.]Puna ca paraṃ mahā-rāja bhikkhu vitakka-vicārānaṃ vūpasamā|| ajjhattaṃ sampasādanaṃ|| cetaso ekodi-bhāvaṃ|| avitakkaṃ avicāraṃ|| samādhi-jaṃ pīti-sukhaṃ|| dutiya-j-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||
So imam eva kāyaṃ samādhi-jaṃ pīti-sukhena|| abhisandeti|| parisandeti|| paripūreti|| parippharati,|| nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa samādhi-jaṃ pīti-sukhena apphutaṃ hoti.|| ||
[78.]Seyyathā pi mahā-rāja udaka-rahado ubbhidodako,|| tassa nev’assa puratthimāya disāya udakassa āya-mukhaṃ,|| na dakkhiṇāya disāya udakassa āya-mukhaṃ,|| na pacchi-māya disāya udakassa āya-mukhaṃ,|| na uttarāya disāya udakassa āya-mukhaṃ,|| devo ca na kālena kālaṃ sammā dhāraṃ anupaveccheyya,|| atha kho tamhā ca udaka-rahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tam eva udaka-rahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya,|| nāssa kiñci sabbā-vato udaka-rahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa.
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaṃ samādhijena pīti-sukhena abhisandeti parisandeti [75] paripūreti parippharati,|| nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa samādhijena pīti-sukhena apphuṭaṃ hoti.
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||
[79.]Puna ca paraṃ mahā-rāja bhikkhu pītiyā ca virāgā|| upekkhako ca viharati|| sato sampajāno|| sukhañ ca kāyena paṭisaṃvedeti|| yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti:|| ||
Upekkhako satimā sukha-vihārī ti|| tatiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||
So imam eva kāyaṃ nippītikena-sukhena|| abhisandeti|| parisandeti|| paripūreti|| parippharati,|| nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa nippītikena sukhena apphutaṃ hoti.|| ||
[80.]Seyyathā pi mahā-rāja uppaliniyaṃ vā|| paduminiyaṃ vā|| puṇḍarīkiniyaṃ vā|| app’ekaccāni uppalāni vā|| padumāni vā|| puṇḍarīkāni vā|| udake-jātāni|| udake saṃvyūḷhāni|| udakā’nuggatāni|| anto-nimuggā-posīni, tāni yāva c’aggā yāva ca mūlā|| sītena vārinā abhisannāni, parisannāni, paripūrāni, paripphuṭāni,|| nāssā kiñci sabbā-vataṃ|| uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā|| sītena vārinā apphuṭaṃ assa.
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaṃ nippītikena sukhena|| abhisandeti,|| parisandeti,|| paripūreti,|| parippharati,|| nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||
[81.] Puna ca paraṃ mahā-rāja bhikkhu|| sukhassa ca pahānā|| dukkhassa ca pahānā|| pubb’eva somanassa-domanassānaṃ attha-gamā|| adukkha-m-asukhaṃ|| upekkhā-sati-pārisuddhiṃ|| catutthaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||
So imam eva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena [76] pharitvā nisinno hoti,|| nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti.
[82.]Seyyathā pi mahā-rāja puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa,|| nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa.|| ||
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam’eva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti,|| nāssa kiñci sabbā-vato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti.
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||
[83.] Puna ca paraṃ mahā-rāja bhikkhu so evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigatupakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte|| ñāṇa-dassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So evaṃ pajānāti:|| ||
“Ayaṃ kho me kāyo|| rūpī|| cātum-mahā-bhūtiko|| mātā-pettika-sambhavo|| odana-kummāsūpacayo|| anicc-ucchādana-parimaddana-bhedana-viddhaṃsana-dhammo.|| ||
Idaṃ ca pana me viññāṇaṃ|| ettha sitaṃ|| ettha paṭibaddhan” ti.|| ||
[84.]Seyyathā pi mahā-rāja maṇi veḷūriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikamma-kato,|| accho vi-p-pasanno anāvilo sabbākāra-sampanno,|| tatra suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍu-suttaṃ vā.|| ||
Tam eva cakkhumā puriso hatthe karitvā pacc’avekkheyya:|| ||
“Ayaṃ kho maṇi veḷūriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikamma-kato,|| accho vi-p-pasanno anāvilo sabbākāra-sampanno,|| tatr’idaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā,|| pītaṃ vā,|| lohitaṃ vā,|| odātaṃ vā,|| paṇḍu-suttaṃ vā” ti.|| ||
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu|| evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte ñāṇa-dassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So evaṃ pajānāti:|| ||
“Ayaṃ kho me kāyo|| rūpī|| cātum-mahā-bhūtiko|| mātā-pettika-sambhavo|| odana-kummāsūpacayo|| anicc-ucchādana-parimaddana-bhedana-viddhaṃsana-dhammo.|| ||
[77] Idaṃ ca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddhan” ti.|| ||
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||
■
[85.] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte mano-mayaṃ kāyaṃ abhinimminanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimmināti rūpiṃ mano-mayaṃ sabbaṅga-paccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ.
[86.]Seyyathā pi mahā-rāja puriso muñjamhā isikaṃ pabbāheyya.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
“Ayaṃ muñjo|| ayaṃ isikā,|| añño muñjo|| aññā isikā,|| muñjamhā tv’eva isikā pavāḷhā” ti.|| ||
Seyyathā pi vā pana mahā-rāja,|| puriso asi kosiyā pavāheyya.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
“Ayaṃ asi|| ayaṃ kosi,|| añño asi|| aññā kosi,|| kosiyā tv’eva asi pabbāḷho” ti.|| ||
Seyyathā pi vā pana mahā-rāja puriso ahiṃ karaṇḍā uddhareyya.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
“Ayaṃ ahi|| ayaṃ karaṇḍo,|| añño ahi|| añño karaṇḍo,|| karaṇḍā tv’eva ahi ubbhato” ti.|| ||
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudrabhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte mano-mayaṃ kāyaṃ abhinimminanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So imamhā kāyā|| aññaṃ kāyaṃ|| abhinimmināti rūpiṃ mano-mayaṃ sabbaṅga-paccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ.|| ||
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||
[87.] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte iddhi-vidhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
[78] So aneka-vihitaṃ iddhi-vidhaṃ pacc’anubhoti:|| ||
Eko pi hutvā bahudhā hoti,|| bahudhā pi hutvā eko hoti,|| āvībhāvaṃ tiro-bhāvaṃ,|| tiro-kuḍḍaṃ,|| tiro-pākāraṃ,|| tiro-pabbataṃ asajja-māno gacchati,|| seyyathā pi ākāse,|| paṭhaviyā pi ummujja-nimujjaṃ karoti,|| seyyathā pi udake,|| udake pi abhijja-māne gacchati,|| seyyathā pi paṭhaviyaṃ,|| ākāse pi pallaṅkena kamati,|| seyyathā pi pakkhi sakuṇo.|| ||
Ime pi candima-suriye evaṃ mahiddhike,|| evaṃ mah-ā-nubhāve pāṇinā parāma-sati parimajjati,|| yāva brahma-lokā pi kāyena va saṃvatteti.|| ||
[88.] Seyyathā pi mahā-rāja dakkho kumbha-kāro vā|| kumbha-kārantevāsī vā|| suparikamma-katāya mattikāya|| yaṃ yad eva bhājana-vikatiṃ ākaṅkheyya|| taṃ tad eva kareyya abhinipphādeyya.
Seyyathā pi vā pana mahā-rāja dakkho danta-kāro vā|| danta-kārantevāsī vā|| suparikamma-katasmiṃ dantasmiṃ|| yaṃ yad eva danta-vikatiṃ ākaṅkheyya|| taṃ tad eva kareyya abhinipphādeyya.
Seyyathā pi vā pana mahā-rāja dakkho suvaṇṇa-kāro vā|| suvaṇṇa-kārantevāsī vā|| supari-kamma-katasmiṃ suvaṇṇasmiṃ|| yaṃ yad eva suvaṇṇa-vikatiṃ ākaṅkheyya|| taṃ tad eva kareyya abhinipphādeyya.
Evam eva kho mahā-rāja|| bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte iddhi-vidhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So aneka-vihitaṃ iddhi-vidhaṃ pacc’anubhoti:|| ||
Eko pi hutvā bahudhā hoti|| bahudhā pi hutvā eko hoti.|| ||
Āvī-bhāvaṃ|| tiro-bhāvaṃ|| tiro-kuḍḍaṃ|| tiro-pākāraṃ|| tiro-pabbataṃ|| asajja-māno gacchati seyyathā pi ākāse.|| ||
Paṭhaviyā pi ummujja-nimujjaṃ karoti|| seyyathā pi udake.|| ||
Udake pi abhijja-māne gacchati|| seyyathā pi paṭhaviyaṃ.|| ||
Ākāse pi pallaṅkena kamati,|| seyyathā pi pakkhi sakuṇo.|| ||
Ime pi candima-suriye evaṃ mahiddhike|| evaṃ mah-ā-nubhāve|| [79] pāṇinā parāma-sati parimajjati,|| yāva Brahmalokā pi kāyena va saṃvatteti.|| ||
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||
[89.] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte dibbāya sota-dhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusi-kāya ubho sadde suṇāti,|| dibbe ca mānuse ca,|| ye dūre santike ca.
[90.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso addhāna-Magga-paṭipanno so suṇeyya bheri-saddam pi|| mudiṅga-saddam pi|| saṅkha-paṇava-deṇḍima-saddam pi.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
Bheri-saddo iti pi,|| mudiṅga-saddo iti pi,|| saṅkha-paṇava-deṇḍima-saddo iti pi.|| ||
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte dibbāya sota-dhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusi-kāya ubho sadde suṇāti,|| dibbe ca mānuse ca|| ye dūre santike ca.
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.
[91.] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte ceto-pariya-ñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So para-sattāṇaṃ para-puggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti:|| ||
Sa-rāgaṃ vā cittaṃ ‘sa-rāgaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Vīta-rāgaṃ vā cittaṃ ‘vīta-rāgaṃ cittan’ ti pajānāti,|| [80] sa-dosaṃ vā cittaṃ ‘sa-dosaṃ cittatan’ ti pajānāti,|| Vīta-dosaṃ vā cittaṃ ‘vīta-dosaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Sa-mohaṃ vā cittaṃ ‘sa-mohaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Vīta-mohaṃ vā cittaṃ ‘vīta-mohaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Saṅkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ cittan’ ti pajānāti,|| Amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ cittan’ ti pajānāti,|| Sa-uttaraṃ vā cittaṃ ‘sa-uttaraṃ cittan’ ti pajānāti,|| Anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ cittan’ ti pajānāti,|| Samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ cittan’ ti pajānāti.|| ||
[92.] Seyyathā pi mahā-rāja itthi vā,|| puriso vā,|| daharo vā,|| yuvā maṇḍan-jātiko ādāse vā,|| parisuddhe pariyodāte acche vā,|| udaka-patte sakaṃ mukha-nimittaṃ pacc’avekkha-māno sakaṇikaṃ vā sakaṇikan ti jāneyya,|| akaṇikaṃ vā akaṇikanti jāneyya-
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte ceto-pariya-ñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.
So para-sattāṇaṃ para-puggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti:|| ||
Sa-rāgaṃ vā cittaṃ ‘sa-rāgaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Vīta-rāgaṃ vā cittaṃ ‘vīta-rāgaṃ cittan’ ti pajānāti,|| sa-dosaṃ vā cittaṃ ‘sa-dosaṃ cittatan’ ti pajānāti,|| Vīta-dosaṃ vā cittaṃ ‘vīta-dosaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Sa-mohaṃ vā cittaṃ ‘sa-mohaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Vīta-mohaṃ vā cittaṃ ‘vīta-mohaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Saṅkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ cittan’ ti pajānāti,|| Amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ cittan’ ti pajānāti,|| Sa-uttaraṃ vā cittaṃ ‘sa-uttaraṃ cittan’ ti pajānāti,|| [81] Anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ cittan’ ti pajānāti,|| Samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ cittan’ ti pajānāti,|| Avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ cittan’ ti pajānāti.|| ||
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.
■
[93.] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte pubbe-nivāsānu-s-sati-ñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So aneka-vihitaṃ pubbe-nivāsaṃ anussarati seyyath’īdaṃ:|| ||
Ekam pi jātiṃ,|| dve pi jātiyo,|| tisso pi jātiyo,|| catasso pi jātiyo,|| pañca pi jātiyo,|| dasa pi jātiyo,|| vīsam pi jātiyo,|| tīsaṃm pi jātiyo,|| cattārīsam pi jātiyo,|| paññāsam pi jātiyo,|| jāti-satam pi,|| jāti-sahassam pi,|| jāti-sata-sahassam pi,|| aneke pi,|| saṃvaṭṭa-kappe aneke pi,|| vivaṭṭa-kappe aneke pi,|| saṃvaṭṭa-vivaṭṭa-kappe.|| ||
Amutrāsiṃ evaṃ-nāmo,|| evaṃ-gotto,|| evaṃ-vaṇṇo,|| evam-āhāro,|| evaṃ sukha-dukkha-paṭisaṃvedī,|| evam-āyu-pariyanto.|| ||
So tato cuto amutra upapādiṃ.|| ||
Tatrāpāsiṃ evaṃ-nāmo,|| evaṃ-gotto,|| evaṃ-vaṇṇo,|| evam-āhāro,|| evaṃ-sukha-dukkha-paṭisaṃvedī,|| evam-āyu-pariyanto.|| ||
So tato cuto idh’ūpapanno” ti.|| ||
Iti sākāraṃ sa-uddesaṃ aneka-vihitaṃ pubbe-nivāsaṃ anussarati.|| ||
[94.] Seyyathā pi mahā-rāja puriso sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya,|| tamhā pi gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya,|| tamhā pi gāmā sakaṃ yeva gāmaṃ paccāgaccheyya.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
Ahaṃ kho sakamhā gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ,|| tatra evaṃ aṭṭhāsiṃ,|| evaṃ nisīdiṃ,|| evaṃ abhāsiṃ,|| evaṃ tuṇhī ahosi.|| ||
Tamhā pi gāmā amuṃ gāmaṃ āgañchiṃ,|| tatrā pi evaṃ aṭṭhāsiṃ,|| evaṃ nisīdiṃ,|| evaṃ abhāsiṃ,|| evaṃ tuṇhī ahosi.|| ||
So’mhi tamhā [82] gāmā sakaṃ yeva gāmaṃ paccāgato” ti.
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte pubbe-nivāsānu-s-sati-ñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So aneka-vihitaṃ pubbe-nivāsaṃ anussarati seyyath’īdaṃ:|| ||
Ekam pi jātiṃ,|| dve pi jātiyo,|| tisso pi jātiyo,|| catasso pi jātiyo,|| pañca pi jātiyo,|| dasa pi jātiyo,|| vīsam pi jātiyo,|| tīsaṃm pi jātiyo,|| cattārīsam pi jātiyo,|| paññāsam pi jātiyo,|| jāti-satam pi,|| jāti-sahassam pi,|| jāti-sata-sahassam pi,|| aneke pi,|| saṃvaṭṭa-kappe aneke pi,|| vivaṭṭa-kappe aneke pi,|| saṃvaṭṭa-vivaṭṭa-kappe.|| ||
Amutrāsiṃ evaṃ-nāmo,|| evaṃ-gotto,|| evaṃ-vaṇṇo,|| evam-āhāro,|| evaṃ sukha-dukkha-paṭisaṃvedī,|| evam-āyu-pariyanto.|| ||
So tato cuto amutra upapādiṃ.|| ||
Tatrāpāsiṃ evaṃ-nāmo,|| evaṃ-gotto,|| evaṃ-vaṇṇo,|| evam-āhāro,|| evaṃ-sukha-dukkha-paṭisaṃvedī,|| evam-āyu-pariyanto.|| ||
So tato cuto idh’ūpapanno ti,|| iti sākāraṃ sa-uddesaṃ aneka-vihitaṃ pubbe-nivāsaṃ anussarati.
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.
[95.] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte sattāṇaṃ cut’ūpapāta-ñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm’ūpage satte pajānāti:|| ||
Ime vata bhonto sattā kāya-du-c-caritena samannāgatā|| vacī-du-c-caritena samannāgatā|| mano-du-c-caritena samannāgatā|| ariyānaṃ upavādakā micchā-diṭṭhikā|| micchā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||
Te kāyassa bhedā param maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ Nirayaṃ upapannā.|| ||
Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā|| vacī-sucaritena samannāgatā|| mano-sucaritena samannāgatā|| ariyānaṃ anupavādakā sammā-diṭṭhikā sammā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||
Te kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā” ti.|| ||
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena [83] satte passati cavamāne upapajjamāne,|| hīne paṇite suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm’ūpage satte pajānāti.
[96.] Seyyathā pi mahā-rāja majjhe siṃghāṭake pāsādo.|| ||
Tattha cakkhumā puriso ṭhito passeyya manusse gehaṃ pavisante pi|| rathiyā vīthiṃ sañcarante pi|| majjhe siṃghāṭake nisinne pi.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
‘Ete manussā gehaṃ pavisanti,|| ete ni-k-khamanti,|| ete rathiyā vīthiṃ sañcarante,|| ete majjhe siṃghāṭake nisinnā’ ti.
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte sattāṇaṃ cut’ūpapāta-ñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne,|| hīne paṇite suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm’ūpage satte pajānāti:|| ||
Ime vata bhonto sattā kāya-du-c-caritena samannāgatā,|| vacī-du-c-caritena samannāgatā,|| mano-du-c-caritena samannāgatā,|| ariyānaṃ upavādakā micchā-diṭṭhikā micchā-diṭṭhi-kamma-samā-dānā.|| ||
Te kāyassa bhedā param maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ Nirayaṃ upapannā.|| ||
Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā,|| vacī-sucaritena samannāgatā,|| mano-sucaritena samannāgatā,|| ariyānaṃ anupavādakā sammā-diṭṭhikā sammā-diṭṭhi-kamma-samādānā.|| ||
Te kāyassa bhedā param maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ ti.|| ||
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā-kamm’ūpage satte pajānāti.
Idam pi kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.
■
[97.] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte āsavānaṃ khaya-ñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So ‘Idaṃ dukkhan’ ti yathā-bhūtaṃ [84] pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ dukkha-samudayo’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ dukkha-nirodho’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ dukkha-nirodha-gāminī-paṭipadā’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ime āsavā’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ āsava-samudayo’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ āsava-nirodho’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ āsava-nirodha-gāminī-paṭipadā’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
Tassa evaṃ jānato,|| evaṃ passato,|| kām’āsavā pi cittaṃ vimuccati,|| bhav’āsavā pi cittaṃ vimuccati,|| avijj’āsavā pi cittaṃ vimuccati.|| ||
Vimuttasmiṃ vimuttam,|| iti ñāṇaṃ hoti.|| ||
‘Khīṇā jāti,|| vusitaṃ Brahma-cariyaṃ,|| kataṃ karaṇiyaṃ,|| nāparaṃ,|| itthattāyā’ ti pajānāti.
[98.] Seyyathā pi mahā-rāja pabbata-saṅkhepe udaka-rahado accho vi-p-pasanno anāvilo.|| ||
Tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippi-sambūkam pi,|| sakkhara-kaṭhalam pi,|| maccha-gumbam pi,|| carantam pi,|| tiṭṭhantam pi.|| ||
Tassa evam assa:|| ||
‘Ayaṃ kho udaka-rahado accho vi-p-pasanno anāvilo.|| ||
Tatr’ime sippi-sambūkā pi|| sakkhara-kaṭhalā pi|| maccha-gumbā pi|| caranti pi|| tiṭṭhanti pī’ ti.
Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte an-aṅgaṇe vigat’ūpakkilese mudu-bhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte āsavānaṃ khaya-ñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.|| ||
So ‘Idaṃ dukkhan’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ dukkha-samudayo’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ dukkha-nirodho’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ dukkha-nirodha-gāminī-paṭipadā’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ime āsavā’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ āsava-samudayo’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ āsava-nirodho’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
‘Ayaṃ āsava-nirodha-gāminī-paṭipadā’ ti yathā-bhūtaṃ pajānāti.|| ||
Tassa evaṃ jānato,|| evaṃ passato,|| kām’āsavā pi cittaṃ vimuccati,|| bhav’āsavā pi cittaṃ vimuccati,|| avijj’āsavā pi cittaṃ vimuccati.|| ||
Vimuttasmiṃ vimuttam,|| iti ñāṇaṃ hoti.|| ||
‘Khīṇā jāti,|| vusitaṃ Brahma-cariyaṃ,|| kataṃ karaṇiyaṃ,|| nāparaṃ,|| itthattāyā’ ti pajānāti.
[85] Idaṃ kho mahā-rāja sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmañña-phalehi abhikkantatarañ ca paṇītatarañ ca.|| ||
Imasmā ca pana mahā-rāja sandiṭṭhi-kā sāmañña-phalā aññaṃ sandiṭṭhikaṃ sāmañña-phalaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā n’atthī ti.
[99.] Evaṃ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaṃ etad avoca:|| ||
Abhikkantaṃ bhante,|| abhikkantaṃ bhante.|| ||
Seyyathā pi bhante nikujjitaṃ vā ukkujjeyya,|| paṭi-c-channaṃ vā vivareyya,|| mūḷhassa vā Maggaṃ ācikkheyya,|| andha-kāre vā tela-pajjotaṃ dhāreyya:|| ||
Cakkhumanto rūpāni dakkhintī ti.|| ||
Evam eva bhante Bhagavatā aneka-pariyāyena dhammo pakāsito.|| ||
Es’āhaṃ bhante Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi,|| Dhammañ ca|| bhikkhu-saṅghañ ca.|| ||
Upāsakaṃ maṃ Bhagavā dhāretu ajja-t-agge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.|| ||
Accayo maṃ bhante accagamā yathā-bālaṃ yathā-mūḷhaṃ yathā-akusalaṃ|| so’haṃ pītaraṃ dhammikaṃ Dhamma-rājānaṃ issariyassa kāraṇā jīvitā voropesiṃ.|| ||
Tassa me bhante Bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā ti.
[100.] Taggha tvaṃ mahā-rāja accayo accagamā yathā-bālaṃ yathā-mūḷhaṃ yathā-akusalaṃ yaṃ tvaṃ pitaraṃ dhammikaṃ Dhamma-rājānaṃ jīvitā voropesi.|| ||
Yato ca kho tvaṃ mahā-rāja accayaṃ accayato disvā yathā-dhammaṃ paṭikarosi,|| tan te mayaṃ paṭigaṇhāma.|| ||
Vuddhi h’esā mahā-rāja ariyassa vinaye,|| yo accayaṃ accayato disvā yathā-dhammaṃ paṭikaroti āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī ti.
[101.] Evaṃ vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaṃ etad avoca:|| ||
Handa ca dāni mayaṃ bhante gacchāmi bahu-kiccā mayaṃ bahu-karaṇīyā ti.
Yassa dāni tvaṃ mahā-rāja kālaṃ maññasī ti.
Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavato bhāsitaṃ abhinan’ditvā anumo-ditvā uṭṭhāy’āsanā Bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
[102.] Atha kho Bhagavā acira-pakkantassa rañño Māgadhassa [86] Ajātasattu-Vedehi-puttassa bhikkhū āmantesi:|| ||
Khatāyaṃ bhikkhave rājā,|| upahatāyaṃ bhikkhave rājā.|| ||
Sac’āyaṃ bhikkhave rājā pitaraṃ dhammikaṃ Dhamma-rājānaṃ jīvitā na voropessatha,|| imasmiṃ yeva āsane virajaṃ vīta-malaṃ dhamma-cakkhuṃ uppajjissathā ti.
Idam avoca Bhagavā.|| ||
Attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitaṃ ‘abhinandun’ ti.
Tìm hiểu Kinh tạng Nikaya – Tâm học là cuốn sách Online giới thiệu về bộ kinh Nikaya , các bản dịch và chú giải được Tâm Học soạn từ các nguồn đáng tín cậy trên mạng internet.
Tuy nhiên đây vẫn là sách chỉ có giá trị tham khảo , mang tính chủ quan của tác giả Tâm học.
Hits: 21