TRUNG BỘ KINH – BÀI KINH SỐ 97

Dhànanjàni

1. TOÁT YẾU

Dhànanjàni Sutta – To Dhànanjàni.

The venerable Sàriputta admonishes a brahmin who tries to excuse his negligence by appeal to his many duties. Later, when he is close to death Sàriputta guides him to rebirth in the Brahma – world but is reprimanded by the Buddha for having done so.

Giảng cho Dhànanjàni.

Tôn giả Xá Lợi Phất giáo giới một bà la môn lấy cớ bận nhiều phận sự để biện minh cho sự lơ đễnh (tu học) của mình. Về sau, khi ông gần chết, Xá lợi phất hướng dẫn ông tái sinh vào cõi Phạm thiên, nhưng Ngài bị Phật quở vì đã làm như vậy.

1. TÓM TẮT

Tôn giả Xá Lợi Phất giáo giới bà la môn Dhananjani vì vị này sống buông thả, viện cớ còn có trách nhiệm đối với cha mẹ, vợ con, bạn bè, tôi tớ, lao công, thân hữu, bà con huyết thống, tân khách, tổ tiên, chư thiên, vua chúa, và còn cái thân này phải được chu cấp, nên không thể tu được. Tôn giả hỏi ông, một người vì những liên hệ ấy và vì cái thân mà làm điều phi pháp, bị kéo xuống địa ngục, có thể lấy cớ ấy để được khỏi tội hay không? Bà la môn nói không thể.

Lại hỏi người vì những liên hệ ấy và vì cái thân mà làm điều bất chính, với người cũng vì những liên hệ ấy và vì cái thân mà làm điều đúng pháp, ai tốt đẹp hơn? Bà la môn trả lời người làm đúng pháp thì tốt đẹp hơn.

Về sau, bà la môn bị bệnh sắp chết, sai người đến đảnh lễ Phật và tôn giả Xá Lợi Phất để báo tin, và xin được gặp tôn giả. Tôn giả viếng thăm ông, kể ra những cõi tái sinh từ địa ngục trở lên đến các cõi trời Tứ thiên vương, Tam thập tam, Dạ ma, Đâu suất đà, Hóa lạc, Tha hóa tự tại, và cuối cùng là Phạm thiên. Nghe đến Phạm thiên giới, bà la môn đặt biệt chú ý, Tôn giả bèn thuyết giảng cho ông con đường cộng trú với Phạm thiên, là an trú biến mãn cùng khắp mười phương tâm từ, bi, hỉ, xả. Rồi tôn giả ra đi, mặc dù còn nhiều pháp cao thượng hơn [1].

Khi biết chuyện, Phật quở trách tôn giả vì sao có những cảnh giới cao thượng hơn cần phải chứng, mà tôn giả chỉ giảng cho bà la môn một cảnh giới thấp kém. Tôn giả trả lời vì Ngài biết ông ái luyến phạm thiên giới, nên tôn giả thuyết giảng con đường đưa đến đấy. Phật cho biết bà la môn quả thực đã sinh lên Phạm thiên giới [2].

III. CHÚ GIẢI

1. Tôn giả Xá Lợi Phất đã ra về mà không giảng dạy cho ông ta một giáo lý giúp ông đạt đến đạo lộ siêu thế để trở thành một bậc định tánh giác ngộ. So với khả năng này thì sự sinh lên cõi Phạm thiên được xem là thấp kém.
2. Nhận xét này gần như một lời quở trách nhẹ nhàng. Có lẽ Phật đã thấy Dhànanjàni có khả năng đạt đến đạo lộ siêu thế, vì ở chỗ khác (như trong kinh 99) chính Ngài cũng dạy con đường lên Phạm thiên giới trong trường hợp người nghe Pháp không có khả năng chứng đắc đạo lộ siêu thế.
3. PHÁP SỐ

Tam bảo, 3 nghiệp, 4 phạm trú, 5 dục tăng trưởng, 10 bất thiện nghiệp.

1. KỆ TỤNG

Tôn giả Xá Lợi Phất
Viếng phạm chí Đà nhiên
Khi được tin không lành
Vị này sống phóng dật
Bà la môn Đà nhiên
Viện cớ còn trách nhiệm
Với cha mẹ, vợ con
Còn bạn bè tôi tớ
Còn lao công, thân hữu
Còn bà con huyết thống
Tân khách và tổ tiên
Chư thiên và vua chúa
Lại còn cái thân này
Cần phải được chu cấp
Cần phải được thụ hưởng
Khó sống không phóng dật.
“Này hỡi bà la môn
Nếu ai vì cha mẹ
Vì bà con huyết thống
Và vì chính bản thân
Làm những điều phi pháp
Bị lôi xuống điạ ngục
Có thể viện cớ này
Để miễn tội hay không?
Vì những liên hệ này
Mà làm điều đúng pháp.
Với làm điều phi pháp
Ai tốt đẹp hơn ai?”
Bà la môn công nhận
Viện cớ cũng không thoát
Khi đã làm phi pháp
Tốt hơn, làm đúng pháp
Khi Đà nhiên bệnh nặng
Ông xin gặp tôn giả
Trước giây phút từ trần
Tôn giả lại viếng thăm
Ngài nêu các cảnh giới
Từ điạ ngục, bàng sanh
Cõi người, các cõi trời
Cho đến Phạm thiên giới.
Nghe danh từ Phạm thiên
Bà la môn chú ý
Tôn giả bèn thuyết giảng
Đường lên cõi phạm thiên
Hãy trú tâm biến mãn
Mười phương hư không giới
Với từ, bi, hỉ, xả
Đây đường đến Phạm thiên
Giảng xong bốn phạm trú
Tôn giả bèn ra về
Mặc dù còn nhiều pháp
Cao hơn Phạm thiên giới.
Phật quở trách tôn giả
Vì chỉ giảng Phạm trú
Và cho biết Đà nhiên
Đã sanh lên Phạm thiên.

-ooOoo-