TRUNG BỘ KINH – BÀI KINH SỐ 54

Potaliya

1. TOÁT YẾU

Potaliya Sutta – To Potaliya.

The Buddha teaches a presumptuous interlocutor the meaning of the “cutting off affairs” in his discipline. The sutta offers a striking series of similes on the dangers in sensual pleasures.

Giảng cho Potaliya.

Phật giảng dạy cho một người hợm hĩnh đến tham vấn, ý nghĩa của “đoạn trừ tục sự” trong pháp luật của Ngài. Kinh này đưa ra một loạt những ví dụ đặc sắc về những nguy hiểm của dục lạc.

1. TÓM TẮT

Gia chủ Potaliya đến viếng Phật, bất mãn khi nghe Phật gọi mình là gia chủ, vì ông đã giao phó tục sự cho con cái, sống với tối thiểu đồ ăn mặc. Phật giảng cho ông rõ thế nào là đoạn tận các tục sự trong giới luật bậc thánh, ấy là từ bỏ:

1. sát sinh
   2. lấy của không cho,
   3. nói dối,
   4. hai lưỡi,
   5. tham dục,
   6. sân hận hủy báng,
   7. phẫn não,
   8. quá mạn;

Do thấy rõ chúng là kiết sử, là triền cái [1], có thể gây ra những lậu hoặc, phiền lao nhiệt não; trong khi đối với người đã từ bỏ chúng [2] thì những lậu hoặc, phiền lao nhiệt não không còn.

Phật dạy thêm, tuy vậy đó chưa phải là sự đoạn tận toàn diện các tục sự. Ðoạn trừ toàn diện là thấy rõ dục [3] như khúc xương, như miếng thịt nơi miệng chim kên, như đuốc ngược gió, như hố than bừng, như mộng, như vật mượn, như cây có nhiều quả chín… khổ nhiều não nhiều, nguy hiểm càng nhiều hơn. Do thấy như vậy, mọi chấp thủ tài vật được đoạn tận, vị ấy tu xả [4], chứng ba minh. Potaliya tự nhận còn rất xa với sự đoạn tận ấy, tự nhận lâu nay đã lầm tưởng là thù thắng những gì chưa phải thù thắng. Ông ca tụng Phật đã gợi nơi ông lòng ái kính sa môn, và xin quy y.

III. CHÚ GIẢI

1. Kết sử là trói buộc và sai khiến; triền cái là cột trói và ngăn che. Mặc dù sát sinh không gồm trong 10 kết sử và 5 triền cái, nó được xem là trói buộc vì buộc người ta vào vòng tái sinh, và triền cái vì nó ngăn sự an lạc chân thật. 
2. Sát sinh và lấy của không cho phải từ bỏ nhờ thân giới; nói dối và nói lời ác được từ bỏ nhờ ngữ giới; tham sân kiêu mạn, bỏ nhờ ý giới.
3. Những ví dụ về nguy hiểm của dục được nói đến trong kinh 22, mặc dù kinh nầy không khai triển về 3 ví dụ cuối. 
4. Theo Luận giải, “xả căn cứ dị biệt” là xả liên hệ đến 5 dục; “xả căn cứ đồng nhất” là xả ở thiền thứ 4.
5. PHÁP SỐ
6. KỆ TỤNG

Gia chủ Potaliya
Phẫn nộ và bất mãn
Khi nghe Phật gọi mình
Với danh từ gia chủ
Người phó thác tục sự
Cho những con cái ông,
Và sống rất đạm bạc
Với tối thiểu cần dùng.
Phật giảng đoạn tục sự
Trong giới luật bậc thánh
Là từ bỏ tám pháp
Tai hại và trói buộc:
Sát sinh và trộm cắp
Nói dối và đâm thọc
Tham dục và sân báng,
Phẫn nộ và kiêu căng
Muốn tận trừ tục sự
Cần thấy rõ dục lạc
Chỉ như khúc xương khô
Như miếng thịt chim tha
Như đuốc cầm ngược gió
Như hố đỏ than hừng,
Như một giấc chiêm bao
Như vật mượn phải trả
Như cây có nhiều quả…
Cần phải thấy như vậy
Dục khổ nhiều não nhiều,
Nguy hiểm càng nhiều hơn.
Do thấy được như vậy,
Tận trừ mọi chấp thủ
Chứng bốn thiền, ba minh
Ðạt lậu tận, giải thoát.
Gia chủ Potaliya
Tự nhận còn cách xa
Lâu nay tưởng thù thắng
Những pháp chưa thù thắng.
Rồi ông ca tụng Phật
Ðã gợi lên nơi ông
Lòng ái kính sa môn
Và quy y Tam bảo.

-ooOoo-