Toát yếu Trung bộ 082 : Ratthapala

Toát yếu Trung bộ 082 : Ratthapala

Phần I  –  Phần II  –  Phần III

TRUNG BỘ KINH – BÀI KINH SỐ 82

Ratthapala

  1. TOÁT YẾU

Ratthapàla Sutta – On Ratthapàla.

The story of a young man who goes forth into homelessness against the wishes of his parents and later returns to visit them.

Về Ratthapàla.

Chuyện về một thanh niên cưỡng lại ước muốn của cha mẹ mà đi tu, và sau trở về thăm cha mẹ.

  1. TÓM TẮT

Khi Phật đến thuyết pháp tại thị trấn Thullakotthita, thanh niên con nhà giàu nên Ratthapàla xin cha mẹ theo Phật xuất gia. Cha mẹ không cho, Ratthapàla bèn tuyệt thực gần chết nên cha mẹ buộc lòng cho phép. Ratthapàla được xuất gia, thọ đại giới [1]. Chẳng bao lâu ông chứng quả A la hán [2]. Sau khi chứng quả, tôn giả Ratthapàla xin Phật về nhà thăm cha mẹ.

Khi về đến làng cũ, Ratthapàla tuần tự khất thực đến nhà cha mẹ. Người cha không nhận ra nên mắng nhiếc xua đuổi, nghĩ chính những người này đã khiến con mình bỏ nhà ra đi. Khi tôn giả bỏ đi, trông thấy người tớ gái đem cháo thiu [3] đi đổ, ông bảo hãy trút vào bát của mình. Nữ tỳ đến gần để trút cháo, nhận ra tiểu chủ bèn vào báo tin. Ông bà chạy ra, bảo: “Ồ con, có chứ [4] … sao ngồi đấy ăn cháo thiu mà không đi vào nhà của con?” Tôn giả nói ông không có nhà, ông có đến khất thực song chỉ nhận được những lời mắng nhiếc. Rồi ông nhận lời cha mẹ hôm sau đến dùng cơm.

Người cha sửa soạn đón tôn giả, cho chất vàng bạc của cải thành đống, lấy màn che lại; và bảo các bà vợ cũ của tôn giả trang sức lộng lẫy để đón tiếp. Khi tôn giả vào nhà, ông chỉ đống vàng mà khuyên tôn giả hãy hoàn tục tu tại gia, làm phước bố thí. Tôn giả khuyên hãy đổ tất cả xuống sông, vì đấy là nguồn gốc của sầu bi khổ não cho gia chủ. Kế đến, các bà vợ đi ra ôm chân tôn giả mà hỏi có phải vì mê thiên nữ nên đi tu để được lên đấy. Tôn giả bảo thưa bà chị, không phải vì mục đích sanh thiên mà bần tăng xuất gia tu phạm hạnh. Khi ấy các bà vợ cũ lăn lóc nói chồng bây giờ lại gọi mình bằng bà chị. Tôn giả bảo gia chủ muốn bố thí đồ ăn thì hãy dọn ra, chớ có phiền nhiễu ngài. Người cha mời tôn giả ăn.

Ăn xong tôn giả đọc một bài kệ nói đến tính dơ uế, khổ, vô thường của thân xác nhưng lại được tô điểm [5] để lừa bịp kẻ ngu. Rồi ngài đi vào rừng của vua để nghỉ trưa. Vua Koravya nghe tôn giả [6] trở về bèn cho thắng cỗ xe đến thăm. Khi gặp tôn giả, vua hỏi người đời vì bốn sự suy vong mà đi tu, là lão suy, bệnh suy, tài suy, thân suy. Nay tôn giả không có bốn cái suy ấy thì cớ gì xuất gia. Tôn giả đáp vì bốn điểm thuyết giáo của đức Thế tôn:

  1. Thế giới vô thường, đi đến hủy diệt [7],
    2. Vô hộ vô chủ [8],
    3. Vô sở hữu [9],
    4. Luôn luôn thiếu thốn khát khao [10].

Vua rất hoan hỉ với lời giải thích của tôn giả.

III. CHÚ GIẢI

  1. Phật công bố vị này là bậc nhất trong những vị xuất gia với lòng tin, vì ông đã sẵn sàng liều chết để được cha mẹ cho phép đi tu. Có những vần thơ của ông trong Trưởng lão kệ 769-93.
  2. Mặc dù kinh nói “Chẳng bao lâu” nhưng theo Kinh sớ, Lại Tra Hòa La phải mất 12 năm mới đắc quả A la hán. Ðiều này có vẻ đúng khi ta xét sự kiện rằng thân phụ không nhận ra ông khi ông vừa trở về.
  3. àbhidosikam kummàsam, Nanamoli dịch kummàsam là bánh mì, nhưng ở đây rõ ràng nó có chỉ một thức ăn thuộc chất lỏng. Theo Kinh sớ, thức ăn này làm bằng lúa mạch.
  4. Người cha muốn nói: Này con thân yêu, chúng ta có tài sản, không phải là những kẻ bần cùng; vậy mà con lại ngồi ăn cháo thiu tại đây một nơi như thế này. Tuy nhiên vì quá đau buồn ông ta không thể nói hết câu.
  5. Bài kệ rõ ràng ám chỉ những bà vợ cũ trang sức xinh đẹp để dụ tôn giả hoàn tục. Một điều lạ là trước khi ông xuất gia, kinh không nói gì đến những bà vợ.
  6. Kinh sớ: Nhắc đến tôn giả, vua thường ca tụng ngài với đình thần rằng, thanh niên ấy đã làm việc khó làm, là từ bỏ một tài sản lớn mà ra đi, không ngoái lui cũng không nhìn hai bên.
  7. upanìyati loko addhuvo. Kinh sớ: Thế giới bị cuốn phăng về hướng già chết.
  8. attàno loko anabhissaro. Kinh sớ: không ai có thể cho nó một chỗ trú hay an ủi nó với một chỗ ẩn nấp. Lời này dĩ nhiên không phủ nhận một chỗ nương tựa thoát khỏi thế tục, tức là cái mà diệu pháp đem lại.
  9. assako loko sabbam pahàya gamanìyam. Không có gì của mình, phải từ bỏ tất cả để đi tới.
  10. uno loko atitto tanhàdàso.
  11. PHÁP SỐ

4 sự suy vong: thân suy, tài suy, lão suy, bệnh suy;

4 điểm thuyết giáo: vô thường, vô ngã, khổ và không.

Năm dục tăng trưởng.

  1. KỆ TỤNG

Thanh niên con nhà giàu
Tên Ratthapàla
Xin theo Phật xuất gia
Cha mẹ không cho phép.
Chàng thanh niên tuyệt thực
Với ý định thiết tha
Sẽ chết hoặc xuất gia
Cha mẹ đành đồng ý.
Xuất gia thọ đại giới
Chẳng bao lâu chứng quả
Thành vị A la hán
Ông xin về thăm nhà.
Khi trở về làng cũ
Tuần tự đi khất thực
Ông đến nhà cha mẹ
Người cha không nhận ra
Bị mắng nhiếc xua đuổi
Tôn giả bèn bỏ đi
Lại gặp người nữ tì
Ðem cháo thiu đi đổ.
Hãy trút bỏ cháo ấy
Vào bát của bần tăng
Khi nữ tỳ tiến lại
Liền nhận ra chủ nhân.
Nghe nữ tỳ hô hoán
Ông bà vội chạy ra
– Ồ con, nhà con đấy
Tại sao không vào nhà?
“Bần tăng không nhà cửa
Có đến để xin ăn
Nhưng không được đồ ăn
Chỉ được lời nguyền rủa.”
Cha mẹ mời tôn giả
Hôm sau đến dùng cơm
Và trở vào chuẩn bị
Dụ con về cố hương.
Ông chất vàng thành đống
Che khuất sau tấm màn
Và bảo các con dâu
Trang sức để đón chàng.
Khi tôn giả vào nhà
Người cha khuyên hoàn tục
– Tất cả tài sản này
Tha hồ con làm phúc
“Nếu gia chủ cho tôi
Hãy đổ xuống sống Hằng
Vì đấy là nguồn gốc
Của sầu khổ đau thương”
Các bà vợ bước ra
Khóc ôm chân tôn giả
– Phải chăng vì thiên nữ
Mà chàng bỏ đi tu.
“Thưa này các bà chị
Bần tăng đi xuất gia
Không phải vì mục đích
Ðược tái sinh thiên giới.”
Các bà vợ lăn khóc
– Ối giời, làng nước ơi
Chồng chúng ta dở hơi
Gọi chúng ta bằng chị.
Tôn giả thưa cha mẹ:
“Thưa gia chủ nếu muốn
Hãy bố thí đồ ăn
Chớ phiền nhiễu bần tăng.”
Sau khi đã ăn xong
Tôn giả đọc bài kệ
Nói thực chất thân xác
Bất tịnh, khổ, vô thường
Dù điểm phấn tô son
Chỉ kẻ ngu sa lưới.
Rồi ngài đi vào rừng
Vừa khi vua đi tới.
Vua đến gặp tôn giả
Và nói: – Người ở đời
Thường từ bỏ thế tục
Vì bốn sự suy vong:
Có người vì già yếu
Có kẻ lắm bệnh tật
Người vì hết tiền bạc
Kẻ vì mất người thân.
Lão, bệnh, tài, thân suy
Cả bốn thứ suy vong
Nơi tôn giả đều không
Cớ gì bỏ thế tục?
“Tôi từ bỏ thế tục
Vì bốn điểm thuyết giáo
Của đấng đại đạo sư
Mà tôi thấy chân thực.
Một, thế gian vô thường
Hai, vô hộ vô chủ
Ba là vô sở hữu,
Bốn thiếu thốn khát khao
Thân này là vô thường
Ðang đi đến hủy diệt
Khi thấy biết như vậy
Từ bỏ không vấn vương
Khi thân bị bệnh khổ
Có tài sản, huyết thống
Cũng không bớt đớn đau:
Thân vô hộ vô chủ.
Dù tiền của dẫy đầy
Chết đâu mang theo được
Ra đi bàn tay trắng
Vô sở hữu, thân này.
Người ở địa vị nào
Cũng nô lệ tham ái
Luôn thiếu thốn khát khao
Vì lòng tham không đáy.
Thực chứng lời Phật dạy
Thấy nguy dục tăng trưởng
Tôi xuất gia tu hành
Hạnh sa môn tối thượng.”
Nghe bốn điểm thuyết giáo
Của bậc thầy trời, người
Ðược tôn giả triển khai
Vua vô cùng hoan hỉ.

-ooOoo-

Tìm hiểu Kinh tạng Nikaya – Tâm học là cuốn sách Online giới thiệu về bộ kinh Nikaya , các bản dịch và chú giải được Tâm Học soạn từ các nguồn đáng tín cậy trên mạng internet.

Tuy nhiên đây vẫn là sách chỉ có giá trị tham khảo , mang tính chủ quan của tác giả  Tâm học.

Hits: 23

Post Views: 172