TRUNG BỘ KINH – BÀI KINH SỐ 22

Ví dụ con rắn

1. TOÁT YẾU

Alaggadùpama Sutta – The simile of the snake.

A bhikkhu named Arittha gives rise to a pernicious view that conduct prohibited by the Buddha is not really an obstruction. The Buddha reprimands him and, with a series of memorable similes, stresses the dangers in misapplying and misrepresenting the Dhamma. The sutta culminates in one of the most impressive disquisitions on non-self found in the Canon.

Ví dụ con rắn

Một tỳ kheo tên Arittha khởi lên tà kiến cho rằng hành vi mà Phật cấm thực sự không phải là chướng ngại (cho giải thoát). Phật quở trách ông, và nói nhiều với nhiều ví dụ đáng nhớ, Ngài nhấn mạnh những nguy hiểm của việc áp dụng sai và giải thích Pháp một cách sai lạc. Cao điểm kinh này là một trong những thiên trường luận khởi sắc nhất về vô ngã được thấy trong Kinh tạng.

1. TÓM TẮT

Do tỳ kheo Arittha khởi lên tà kiến “dâm dục không chướng ngại đạo như Phật đã nói.” Phật quở và dạy kinh này, gồm các phần: mục đích chính của việc học Pháp; các cách nắm giữ sai lạc; nguy hiểm của dục; các kiến xứ và nguy hiểm của kiến chấp.

1. A) Phật quở Arittha xuyên tạc lời Ngài dạy. Ngài đã nhiều lần dạy về nguy hiểm của dục, vậy mà Arittha vẫn ôm giữ tà kiến “dục không chướng ngại đạo”. Phật dạy, ai học pháp để hý luận và chỉ trích – như thái độ của Arittha – thì không đạt mục đích việc họ pháp và sẽ đau khổ lâu dài. Lại nữa, học pháp cần nắm vững ý nghĩa với trí tuệ, nếu nắm không vững, tức hiểu sai, sẽ vô cùng tai hại, như bắt rắn đằng đuôi bị rắn quay đầu cắn. Phật ví dụ pháp Ngài dạy như chiếc bè để qua sông, không phải để ôm giữ. Ngay cả Pháp cũng nên bỏ, huống hồ phi pháp [như các dục].
2. B) Kế tiếp Ngài dạy sáu kiến xứ, năm kiến xứ đầu là 5 uẩn tức nội thân, kiến xứ thứ sáu là ngoại giới hay đối tượng của năm uẩn, những gì được thấy, nghe, cảm, biết (kiến văn giác tri) qua sáu giác quan. Tất cả cần phải chân chính thấy là không phải “tôi”, “của tôi” hay “tự ngã của tôi”. Thấy như vậy gọi là thấy như thật với trí tuệ, sẽ đoạn trừ tham ái chấp thủ, đạt vô thượng an ổn khỏi các khổ ách. Nếu thấy có “tôi” và “của tôi” thì sẽ đau khổ khi mất mát do vô thường, biến hoại. Cái gì vô thường là khổ. Cái gì đã vô thường, khổ thì không nên xem là “tôi” và “của tôi”. Trong sáu kiến xứ, nếu thấy không gì là tôi hay của tôi, thì gọi là “xả pháp”, trong khi phần trên nói dạy từ bỏ dục gọi là “xả phi pháp”.
3. C) Vì bất cứ gì ta yêu mến đều không bền, thay đổi, nên “dục thủ” là khổ. Kiến thủ, Ngã luận thủ – chấp có ngã – cũng vậy đều là những hình thức chấp ngã, đều đưa đến khổ.

III. CHÚ GIẢI

Nói “dục không chướng ngại đạo” là nói ngược lại một trong Bốn Vô úy của Phật.

Tự ngã của tôi: một linh hồn trường cửu vẫn tồn tại sau khi chết.

1. PHÁP SỐ

Ba thủ: dục, kiến, ngã luận.

Ba pháp ấn: vô thường, khổ, vô ngã.

Bốn quả sa môn

Năm uẩn

Sáu kiến xứ: sắc, thọ, tưởng, hành, thức, và kiến xứ thứ sáu bao gồm tất cả những gì thấy nghe hay biết.

1. KỆ TỤNG
2. Mục đích học Pháp
   1. Khởi nguyên của kinh này
   Tà kiến A-ri-tha
   “Dục không chướng ngại gì
   Như Thế tôn thuyết giảng.”
   Phật gọi đến quở trách:
   “Học pháp cần tư duy
   Quán sát với trí tuệ
   Để đạt được mục tiêu
   Mà pháp ấy nhắm đến.
   Nếu người học Pháp ta
   Cốt để mà chỉ trích
   Và khoái khẩu biện luận
   Nắm giữ pháp sai lạc
   Sẽ đau khổ lâu dài
   Không đạt đến mục tiêu.2. Ta đã nhiều lần dạy
   “Dục vui ít khổ nhiều
   Nguy hiểm càng nhiều hơn.”
   “Dục như khúc xương khô
   Như vật dùng mượn tạm
   Như ôm đuốc ngược gió
   Như hố than đỏ hừng.”
   Nếu có ai bảo rằng
   “Dục không chướng ngại đạo”
   Là xuyên tạc Như lai
   Tại nên nhiều tổn đức
   Sẽ đau khổ lâu dài.B. Con rắn và chiếc bè
   3. Ví như người bắt rắn
   Nắm lấy rắn đằng đuôi
   Thì bị rắn quay lại
   Cắn người ấy chết tươi.
   Học Pháp cũng như vậy
   Chấp thủ pháp sai lạc
   Là thái độ nguy hiểm
   Gây đau khổ lâu dài.4. Lại như kẻ dùng bè
   Vượt qua dòng sông rộng
   Vác bè đi nghênh ngang
   Là không biết dùng bè.
   Pháp ta dạy cũng thế
   Như bè để qua sông
   Chính pháp còn nên bỏ
   Huống hồ là phi pháp?C. Sáu kiến xứ
   5. Đã bỏ dục – “phi pháp”
   Lại còn nên bỏ “pháp”
   Phật dạy sáu kiến xứ
   Là để trừ pháp chấp.
   Phàm phu không học Pháp
   Đối với thân năm uẩn
   Sắc, thọ, tưởng, hành, thức
   Và những gì nhận biết
   Qua sáu ngõ giác quan
   Đều xem “tôi”, “của tôi”
   Và “tự ngã của tôi”
   Thường hằng, không biến đổi.6. Thánh đệ tử ngược lại
   Đối với cả năm uẩn
   Và kiến văn giác tri
   Không xem “tôi”, “của tôi”
   Không thấy gì trường cửu
   Đáng gọi “tự ngã tôi”
   Do quán sát như vậy
   Không phiền muộn, âu sầu.7. Thân, tài sản không thực
   Do xem “tôi”, “của tôi”
   Nên khi nó hư hoại
   Kẻ phàm phu lo sầu.
   Thân, tài sản không thực
   Không xem “tôi”, “của tôi”
   Nên khi nó hư hoại
   Thánh đệ tử không sầu.8. “Tự ngã tôi trường cửu
   Thế giới này thường hằng”
   Ai ôm tà kiến ấy
   Phải đấm ngực khóc than
   Tưởng chừng như mất hết
   Thế giới này vỡ tan
   Khi nghe Như lai dạy
   “Ái diệt là niết bàn.”9. Ai không ôm tà kiến
   “Tự ngã và thế giới
   Trường tồn không biến chuyển”
   Kẻ ấy không sầu muộn
   Không than “ta mất hết
   Còn chi nữa, ta ơi”
   Khi nghe Như lai dạy
   “Ái diệt là niết bàn.”
   
   D. Ba thủ
   10. Bất cứ người, vật gì
   Ta vô cùng yêu mến
   Đều vô thường, biến hoại:
   Dục thủ là khổ đau.
   Chỗ nào có chấp trước
   Liên hệ đến bản ngã
   Đều có khổ, sầu ưu:
   Ngã luận thủ là khổ.
   Chấp trước một quan điểm
   Dựa kiến văn giác tri
   Cũng đều là chấp ngã
   Dưới hình thức tinh vi.
   Đã không “tôi”, “của tôi”
   Mà còn có “tôi thấy”
   Ấy gọi là kiến thủ
   Thực hoàn toàn ngu si.E. Ba pháp ấn
   11. Sắc, thọ, tưởng, hành, thức
   Năm uẩn đều vô thường
   Vì biến đổi, hoại diệt
   Do vô thường nên khổ
   Đã vô thường, đau khổ
   Đừng xem “tôi”, “của tôi”.F. Năm uẩn vô ngã
   12. Bởi thế, Phật đã dạy
   Này hỡi các tỳ kheo
   Các ngươi hãy từ bỏ
   Cái không phải của ngươi:
   Sắc không phải của ngươi
   Ngươi nên từ bỏ sắc;
   Các ngươi từ bỏ sắc,
   Được an lạc dài lâu.
   Thọ không phải của ngươi
   Ngươi nên từ bỏ thọ;
   Các ngươi từ bỏ thọ,
   Được an lạc dài lâu.
   Tưởng không phải của ngươi
   Ngươi nên từ bỏ tưởng;
   Các ngươi từ bỏ tưởng,
   Được an lạc dài lâu.
   Hành không phải của ngươi
   Ngươi nên từ bỏ hành;
   Hành nếu ngươi từ bỏ,
   Được an lạc dài lâu.
   Thức không phải của ngươi
   Ngươi nên từ bỏ thức;
   Các ngươi từ bỏ thức,
   Được an lạc dài lâu.
   Thánh đệ tử quán sát
   Yểm ly đối với sắc
   Và thọ tưởng hành thức
   Nên ly tham, giải thoát.

-ooOoo-